Afgesloten wandelpad langs Apeldoorns Kanaal houdt gemoederen bezig

Begin deze week hebben we gemeld dat het Hertog Willem Pad, het wandelpad in Hattem over het dijkje tussen het Apeldoorns Kanaal en de Hoenwaard, is afgesloten. Waterschap Vallei & Veluwe liet ons weten dat het wandelpad op de dijk langs het kanaal is afgesloten om veiligheidsredenen.

Zeker in coronatijd wordt er veel gewandeld over het dijkje. Een aantal Hattemers heeft moeite met de afsluiting. Een van hen, Sjaak Nijkamp en bewoner van de Hoenwaard, heeft een uitgebreide reactie gestuurd naar aanleiding van ons bericht: Waarom is dit wandelpad langs het kanaal afgesloten? Wij hebben vervolgens het Waterschap Vallei & Veluwe gevraagd om hierop te reageren. Beide partijen laten we hier aan het woord.

Zorgen om dijk
Sjaak Nijkamp houdt van de Hoenwaard en maakt zich zorgen om het behoud daarvan. Hij heeft echter een andere visie dan het Waterschap over de oorzaak van de slechte conditie van de dijk. Hij schrijft: “Het Waterschap laat de aannemer met te grote tractoren en maaiers het onderhoudswerk uitvoeren. Als men bij nat weer vanaf het talud naar beneden rijdt, dan ontstaat er een scheur tussen de graszoden en de onderdijk. Vervolgens worden de tractorsporen door het Waterschap uitgevuld met grond (+ 15 cm) maar helaas niet aangezet (de dijkmat losfrezen en met kleiachtige grond verstevigen en inzaaien). Het wordt gewoon aangevuld en met de hand ingezaaid. Dit is gebeurd rond september 2020 en daardoor heeft het zaad te weinig tijd had om de grasmat weer sluitend te maken.”

Nijkamp wil bij de Hattemers onder de aandacht brengen hoe de dijk er volgens hem écht aan toe is. “Ik heb de dijk, direct nadat het hoge water weg was, zelf bekeken en ingemeten en kom tot de conclusie dat er op meerdere plaatsen van de dijk diepe scheuren lopen en wel naar de buik van de dijk.” Volgens hem zijn er op meerdere plaatsen aan de dijk hele grasmatten onderuit gezakt als gevolg van de onderhoudswerkzaamheden die naar zijn mening zijn uitgevoerd door te brede en te zware machines.

Andere aanpak
Sjaak Nijkamp is bewoner van de Hoenwaard. “Wij krijgen te maken krijgen met het Hoenwaard 2030 Project en het lijkt ons als bewoner van de Hoenwaard -en u als Hattemers- een goede zaak dat de dijk zo wordt aangepakt dat er in plaats van een splitpad een betonpad gerealiseerd wordt op de dijk zoals die nu is.”

Hoogwater en vorst
Ook schrijft Sjaak Nijkamp over de ‘weilandkant’ van de dijk. “Hier kan gewoon een damwand geplaatst worden met regelbare uitstroomkleppen voor hoog water. Zodat bij hoogwater en vorstperiode er door de Hattemers vertrouwd geschaatst kan worden. Dat vond ik in februari met de vorstperiode te gevaarlijk. Ik wist bijna zeker dat de dijk dit niet aankon door niet tegelijkertijd de dijk aan beide kanten van onderuit vol te laten stromen met water.”
Lees ook: Waarom moeten we niet schaatsen op het ijs in de Hoenwaard?

Tot slot doet Sjaak Nijkamp een oproep: “Hattemers laat wat van je horen, nu het nog kan. Als we afwachten zijn wij te laat en vrees ik dat jullie Hattemers dit jaar 2021 voor de laatste keer hebben geschaatst op deze prachtige en historische uiterwaarden van Hattem.” En over de dijk schrijft hij: “Tja, het zal sommige buren goed doen als die verdwijnt in zijn geheel of gehalveerd, zodat de Hoenwaard een nat en uitstroomgebied wordt van de hoogwatergeul Veessen, Wapenveld -wat ook genoemd wordt ‘Deltawerken van de Veluwe’- waar nog één uitstroomgebied voor nodig is.” En de toekomst van het Hertog Willem Pad: “Dat kan dus inhouden dat het pad voorgoed verdwijnt, en de boeren die dit gebied zo hebben gemaakt er dan geen toekomst meer hebben, en wat dan?”

Waterschap Vallei & Veluwe
Waterschap Vallei & Veluwe is om een reactie gevraagd op het betoog van Sjaak Nijkamp. Het Waterschap antwoordt dat verschillende onderdelen uit zijn betoog met elkaar zijn verweven.

Daarom heeft het waterschap ervoor gekozen een reactie te geven in chronologische volgorde van de ontwikkelingen, te weten:

1. 1. 1. Hoog water
      2. Afschuiving van de kade
      3. Schaatsen
      4. Herstel Hertog Willem Pad
      5. Hoenwaard 2030
      6. Terugslagkleppen

1. Hoog water
“Half februari 2021 hadden we te maken met een hoogwatergolf, veroorzaakt door smeltende sneeuw in Zwitserland en regenval in Duitsland. Wanneer de waterstand in de rivier een hoogte bereikt van 10 meter boven NAP (bij Lobith) treedt het inzetprotocol, dat gekoppeld is aan de procedure IJssel bij hoogwater situaties (Calamiteitenbestrijdingsplan), in werking. Over de stijging van de rivierwaterstanden worden wij dagelijks geïnformeerd door de Waterkamer van Rijkswaterstaat. Aan de hand van berichtgeving wisten we dat, door de hoge waterstand in de IJssel, er water in de polders Opbroek en Hoenwaard zou lopen. Daarom hebben wij gemaal Hoenwaard op 4 februari uitgezet. Op deze manier laten we de waterpeilen in de polders geleidelijk meestijgen met het peil van de IJssel, zodat het water minder snelheid krijgt en er minder snel schade aan de kades ontstaat.

”2. Afschuiving van de kade
“Op 5 februari hebben wij tijdens de dagelijkse dijkinspectie geconstateerd dat er in de kade rond de polder Hoenwaard een afschuiving had plaatsgevonden van het binnentalud. De afschuiving is het gevolg van de overslag van water vanuit de naastgelegen wetering. Het water is over het fiets- en wandelpad gestroomd en heeft door erosie (golfslag en snel stromend water) een deel van het talud meegenomen. Op deze plek is de kade erg smal en het talud daardoor erg steil. Bovendien bevindt zich onderaan het talud een sloot. Hierdoor is het talud vatbaarder voor erosie en afschuiven. De kade is blijven staan er was geen sprake van een kadebreuk.”

3. Schaatsen
“Tegelijkertijd met het hoge water was het koud en was er sprake van ijs-aangroei. Zoveel dat er op verschillende plekken in Nederland geschaatst werd. De uiterwaarde bij de Hoenwaard is van oudsher een geliefde schaatsplek, maar was dit keer onveilig om op te schaatsen. Dit had te maken met de snelle en sterke daling van het waterpeil in de IJssel. Er was sprake van een daling van de waterstand bij Lobith van 3 meter in slechts 4 dagen. Dat is enorm snel en anders dan in voorgaande situaties waar het waterpeil in tien dagen heel langzaam zakte. Door de snelle daling stroomde het water onder het ijs weg. Het ijs wordt dan niet meer gedragen door het water, met als gevolg brekend ijs. Daarbij komt dat het wegstromende water onder het ijs het ijs aan de onderzijde afslijt. Daarom hebben wij geadviseerd niet te schaatsen op de uiterwaarden.”

4. Herstel Hertog Willem Pad
“Op donderdag 4 maart is door een aannemer een damwand geplaatst bij het afgeschoven gedeelte van het Hertog Willem Pad. De oude grond wordt verwijderd en nieuwe grond aangebracht om de gaten en andere schade aan de dijk te herstellen. Daarna wordt de half-verharding van het wandelpad hersteld. Gedurende de werkzaamheden is het Hertog Willem Pad niet toegankelijk. Wij begrijpen dat er, zeker in deze tijd, veel gebruik gemaakt wordt van het wandelpad. Wij doen ons best het herstel zo snel als mogelijk af te ronden.”

5. Hoenwaard 2030
“Dit is een gebiedsproces waarin de inwoners samen met Provincie, Gemeenten, Rijkswaterstaat, Waterschap, natuur- en recreatiepartners op zoek gaan naar de ontwikkelmogelijkheden van De Hoenwaard. Hierbij wordt gezocht naar het optimale evenwicht tussen waterveiligheid, natuurontwikkeling, agrarisch gebruik en wonen, werken en recreatie. De partijen hebben samengewerkt aan een plan en hierbij verschillende mogelijkheden verkend. De stuurgroep heeft gekozen voor een tussenvariant, waarover alle betrokken partijen worden geïnformeerd. Dat is waar we nu staan. Bij het gebiedsproces Hoenwaard 2030 nemen we ook de kades mee. We gaan daarom nu niet over tot grootschalige verbeteringen van de kades.” Kijk ook op: www.hoenwaard2030.nl

6. Terugslagkleppen
Het Waterschap laat tot slot weten dat De Hoenwaard sinds jaar en dag voorzien is van terugslagkleppen, waardoor het waterpeil in de uiterwaarden mee kan bewegen met de waterstand in de IJssel. “Het proces gaat als volgt: door het stijgende water van de rivier lopen de uiterwaarden vol en door de tegendruk van het water blijven de terugslagkleppen dicht. Wanneer het peil in de IJssel zakt stroomt het water uit de uiterwaarden onder vrij verval terug naar de rivier en gaan de terugslagkleppen open. Uiteindelijk zetten we het gemaal dan weer aan om het laatste beetje water uit de uiterwaarden te pompen.”