In de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) wisselden ook in Hattem de kansen voor de Spanjaarden en de opstandelingen. Nadat de opstandelingen tijdelijk de macht gehad hadden, kwam Hattem in 1572 weer in Spaanse handen.
De toenmalige machthebber, de drost als vertegenwoordiger van de stadhouder van Gelderland, werd vervangen door Willem van Montfoort. Maar er bleef bij de bevolking een hang naar aansluiting bij de calvinistische opstandelingen, die het in oktober 1576 in het hele gewest voor het zeggen kregen.
Omwentelingspoging
Willem van Montfoort en zijn vader Lodewijk waren overtuigd katholiek. Door de verdrukking van de katholieken werden zij wellicht radicaler. Zij sloten eind september 1580 een verbond met de Spanjaarden. Dit leidde op 17 december van dat jaar tot de omwentelingspoging. 45 Spaanse soldaten werden ’s nachts door Willem van Montfoort in stilte de stad binnengelaten, nadat hij de Staatse knechten op het slot De Dikke Tinne dronken had gevoerd en ze er vervolgens opsloot. De Spanjaarden bezetten het slot en een van de stadspoorten. De officier van de opstandelingen, Wolter Hegeman, werd gearresteerd.
De tegenaanval
De inwoners van Hattem wachtten even af, totdat zij bekend werden met het geringe aantal Spaanse bezetters op het slot. Zij begonnen toen de tegenaanval, die leidde tot een flink aantal doden onder de Spanjaarden. De in de Dikke Tinne opgesloten vijand weigerde aanvankelijk, ook na fikse beschieting van het kasteel, te capituleren. Door tussenkomst van Hegeman gaven de belegerden zich op 28 december toch over, met uitlevering van de beide Van Montfoorts en hun vrouwen aan Hegeman. Lodewijk en Willem van Montfoort werden in Arnhem berecht en wreed geëxecuteerd.
Kijk ook op mijngelderland.nl/canons/hattem
