De brede commissie besprak maandag 21 oktober de begrotingsvoorstellen van het college. Dat Hattem de broekriem moet aanhalen was al duidelijk bij de publicatie van de begroting. Deze ging vergezeld met een grote verzameling ideeën voor ombuigingen. Tijdens de commissievergadering werden de vragen van de commissieleden beantwoord en tekende zich af in welke richting de fracties al dan niet meegaan met de voorstellen.
Voorzitter Marinus Kers zet bij de opening van de vergadering meteen de toon: ‘De begroting is meteen de start van een periode waarin we moeten bezuinigen.’ Dat dat zorgen oplevert in de samenleving maken de twee insprekers duidelijk. De eerste daarvan is Nicole van Zomeren, directeur van het Cultuurplein Noord Veluwe. Zij spreekt haar zorg uit over de voortgang van de cultuureducatie als gevolg van de bezuinigingen in deze begroting. Haar inbreng is hier te lezen: Inspraak-bezuiniging-CC-Hattem
Arjan Schrooten legt namens de Hattemse muziekverenigingen de vinger bij een voorgestelde bezuiniging van ruim 40.000 euro. Op een vraag van Erik Kleinpenning (VVD) laat de inspreker weten dat er op het gebied van muziekonderwijs nog niet wordt samengewerkt tussen de verschillende muziekverenigingen.
Daarna krijgen de verschillende fracties het woord voor het stellen van telkens drie vragen. Sommige partijen knopen daar meteen een betoogje aan vast.
HattemCentraal: Samen de pijn eerlijk delen
Gina Guldenaar (HattemCentraal) geeft aan ’te worstelen’ met deze begroting. Hij komt te snel en is niet zorgvuldig. ‘We wilden de handen ineen slaan om samen de pijn eerlijk te verdelen. Maar het proces is anders verlopen. 250 Pagina’s begroting en 6 november kunnen we pas een reactie verwachten op onze vragen. Zo wordt de raad niet in zijn kracht gezet! We willen het bestuursakkoord per direct herzien en het aantal wethouders beperken. Niet bezuinigen op maatschappelijke zaken als mantelzorgcompliment en vergoeding voor hoge nood toiletten.’
De Hattemse lokalen steunen wel de JOGG aanpak (Jongeren op Gezond Gewicht) maar met meer verantwoordelijkheid bij scholen, dus halveren.
HattemCentraal acht een verhoging van de OZB, zoals voorgesteld met 7,5 procent niet nodig en roept de raadscollega’s op: ‘Laten we als raad samenwerken om deze verhoging niet nodig te maken.’
Fractie Borst: jaartje ijskast
André Borst (Lijst André Borst) houdt zijn bijdrage kort. ‘Voor de vakantie wilden we nog 10 miljoen euro in het stadhuis steken en nu hangt de vlag er opeens heel anders bij. Laten we alle plannen maar een jaar in de ijskast zetten en een jaar de tijd nemen voor een zorgvuldig proces met de inwoners van Hattem. Ik wil graag weten wat van zo’n jaar de consequenties zijn voor de begroting.’
D66: zelfstandige woonruimte jongeren beschermen
Erwin Kwakkel (D66) zoekt de oplossingen deels in de ambtelijke organisatie en deels in de woningbouw. De uitbreiding van de griffie (die de raad ondersteunt bij zijn werk, red.) is wel nodig, maar in combinatie met een minder snelle uitbreiding van de ambtelijke organisatie. Een uitbreiding van de griffie moet wel in overeenstemming zijn met de ontwikkeling van de ambtelijke organisatie.
Commissielid Dick Vergunst tekent daarbij nog aan: ‘De OZB in Amsterdam gaat met meer dan 20% omhoog, dus hier in Hattem val het nog wel mee. Als de OZB verhoging omhoog gaat, betekent dit zwaardere lasten voor de woningbouwcorps. Is hier wat aan te doen in bijvoorbeeld de grondkosten, zodat woningbouw voor jongeren mogelijk blijft in Hattem?’
ChristenUnie: verbondenheid en samenhang intact houden
Fractievoorzitter Arend Palland heeft grote moeite met afschalen welzijn, verenigingen en mantelzorg. Het welzijnswerk in Hattem moet niet worden afgeschaald. Eenzaamheidbestrijding moet niet in het gedrang komen en het mantelzorgcompliment moet in stand blijven. Hetzelfde geldt voor de skatebaan als middel voor ontmoeting.
Wat de financiële situatie betreft: ‘We moeten het probleem presenteren zoals het is. Dan maar extra financieel toezicht vanuit de provincie. Alles liever dan verdere verschraling in de samenleving.’
Verder stelt Palland voor om de OZB verhoging niet voor reserves te gebruiken maar om voorgestelde bezuinigingen niet in te voeren. Ook ziet de ChristenUnie liever geen stelposten op de begroting.
De enige vraag die Palland heeft is hoe de andere fracties aankijken tegen de door hem gelanceerde voorstellen.
PvdA/GroenLinks: veel vragen, graag in gesprek
Tonny Keizer merkt op dat er veel voorstellen liggen voor ombuigingen en niet te realiseren wensen. Hij wil graag in gesprek met andere fracties over wat wel/niet, maar laat ook noteren: ‘Bezuinigen op sociaal gebied doet ons als fractie pijn.’
PvdA/GroenLinks is het eens met Palland als het gaat over stelposten en een niet sluitende begroting: ‘Laten we de stelpost van een ton gebruiken om andere ombuigingen niet te doen. Waarom zouden we niet gewoon laten zien dat het niet te doen is. Gewoon een niet-sluitende begroting presenteren!’
Aan het college vraagt de fractie om een onderbouwing van diverse bezuinigingen. Graag nog beeld door het college van de bezuinigingen op muziekonderwijs. Hoe is die subsidie opgebouwd? Wat zijn de gevolgen van minder geld?
Verder is de fractie verbaasd over de voorgestelde afschaling van het jongerenwerk, ‘nota bene een week na het gesprek over Krachtig Hattem. Wat is het maatschappelijk effect van deze ombuiging?’
VVD: Geen heilige huisjes, vooral niet op ’t Veen
Erik Kleinpenning voert namens de Hattemse liberalen het woord: ‘Welke overwegingen zijn er meegenomen in deze begroting en maatregelen. Wat is er elders nog te halen zodat we de buikpijndossiers kunnen verlichten?’
Kleinpenning spreekt zijn verbazing uit over het niet noemen van sommige onderwerpen: ‘Waarom valt nergens ‘MFC De Marke’? Kunnen we niet wat meer vragen van ons MFC als het gaat om wat ondernemender te worden. Wat we daar halen kan helpen om andere dossiers te verlichten. Hoe kijken de andere fracties daarnaar. We praten over duizendjes, terwijl het bij De Marke over tonnen gaat.’
Kleinpenning wil ook weten hoe het zit het met het vastgoed van de gemeente. Op dit moment heeft Hattem 2,3 miljoen aan WOZ waarde in bezit op ’t Veen, dit uit strategisch oogpunt. Kunnen we niet een of meer van die woningen verkopen? Het zouden geen ‘heilige huisjes’ moeten zijn. Het is weliswaar maar een incidenteel bedrag, maar ook daar kunnen we gaten mee dichten.’ De fractievoorzitter hoort ook graag de mening van andere fracties over dit onderwerp.
Verder roept de VVD op om de gemeentelijke pagina’s gebruiken om inwoners in klare (beeld)taal mee te nemen in de begroting en de bezuinigingen.
CDA: hand ook in eigen boezem!
‘De financiële positie Hattem verslechtert sterk’, zo betoogt Teun Juk (CDA): ‘De uitdaging: hoe gaan we dit oplossen? Onze reservepositie gaat een keer opraken. Er is nog steeds 4,5 miljoen, maar die zal in 2026 ook verdampen. Eind 2028 staan we 11 miljoen in de min. Zoiets heb ik nooit eerder beleefd.’
Juk vervolgt: ‘Het was vorig jaar al duidelijk dat dit beeld zich zou aandienen. We hadden eerder moeten starten: een taskforce, inwoners erbij betrekken en geen enkel budget meer overschrijden. Helaas hebben we alleen het eerste gedaan. We zijn teleurgesteld in communicatie naar buiten. Waarom niet klip en klaar in persbericht hoe groot het tekort is en wat we nu gaan doen? Dure communicatieadviseurs bieden blijkbaar geen soelaas.’
Ook legt Juk de vinger bij wat volgens hem de oorzaken van het grote tekort zijn: ‘Is het nu allemaal rijksbeleid wat ons de das omdoet? Nee: vooral eigen beleid. In november hebben we besloten om de formatie met 22 fte uit te breiden.’
Ook het CDA pleit ervoor om het probleem maar duidelijk te maken bij de rijksoverheid. Ook hij wil weten hoe de andere fracties aankijken tegen een niet sluitende meerjarenbegroting?
Tenslotte complimenteert Juk wegens het vele werk verzet door ambtenaren, maar: ‘….verenigingen en inwoners zijn er niet bij betrokken. Hoe betrekken wij de samenleving bij dit proces?’
Op 6 november kunnen de partijen een reactie vanuit het college verwachten op hun vragen en opmerkingen. Enkele daarvan voorzien de wethouders meteen van een antwoord.
Tjitske Siderius (financiën)
Volgens Siderius zijn stelposten vooral nodig voor gemeenschappelijke regelingen waarbij dat in de begrotingen daarvan wordt meegenomen. Bij prijsstijgingen is er geen ruimte om het op te vangen, terwijl die er wel moet zijn.
De Stichting Welzijn Hattem (SWH) participeert ook in Krachtig Hattem. Dit loopt voor wat betreft de inzet op Krachtig Hattem geen gevaar.
Door OZB verhoging in exploitatie te laten lopen ipv in reserve komt de reserve in gevaar. Er kan de inruk ontstaan dat er genoeg geld is om ombuigingen niet te doen, vandaar deze keuze.
Als het gaat om een niet sluitend meerjarenperspectief zij er verschillende scenario’s mogelijk. Wij kiezen er voor om 2025 sluitend te laten zijn. Het is aan de raad om daar eventueel andere keuzes in te maken.
Cultuur
Burgemeester Marleen Sanderse reageert met name op vragen over ombuigingen bij cultuur. ‘De subsidie muziekonderwijs bestaat uit een vast bedrag per lid en muziekonderwijs. Het ombuigingsvoorstel gaat over laatste onderdeel. Subsidieplafond is al jaren hetzelfde, terwijl het aantal leden daalt. Gespiegeld aan omliggende gemeenten is het bedrag in Hattem zeer hoog. In deze begroting brengen we dat meer in balans.’
Al snapt Sanderse dat dat voor de verenigingen ‘een hard gelag’ is.
Jaap van Tiel (PvdA/GroenLinks) merkt op: ‘Door het schrappen krijgt niet ieder kind een even grote kans op muzikale ontwikkeling.’ Sanderse geeft aan dat daar wel weer andere regelingen voor zijn.
Palland (ChristenUnie) ziet graag een optrekken met de verenigingen in het beantwoorden van de vraag: wat kan de vereniging zelf doen? Hij roept op: ‘Kom met de verenigingen tot een gezamenlijke uitwerking in 2025 in plaats van een koude taakstelling.’
Siderius geeft aan dat dat inderdaad de bedoeling is. ‘We moeten doorpraten met verenigingen, onderwijs en SWH.’
MFC De Marke
Wethouder Margriet Brouwer gaat in op de opmerking dat MFC De Marke werd gemist bij de ombuigingen. Zij tekent aan dat de afgelopen jaren al in het teken gestaan van het op orde brengen van de exploitatie. ‘In het komend jaar zijn er opnieuw gesprekken over de verwachtingen t.a.v. exploitatie, ook met nieuw te benoemen directeur.’
Kleinpenning (VVD) reageert op De Marke: ‘Waarom niet gewoon dat gesprek voeren met De Marke en het alvast meenemen in de begroting. Wie zegt mij dat deze gesprekken resultaat opleveren. Ik verwacht meer van het college in dit dossier.’
Ook Kwakkel (D66) vraagt zich af: ‘Waarom zou het te vroeg zijn om met De Marke te praten?’
Wethouder Brouwer geeft de reden: ‘Het is in deze begroting nog niet in geld uitgedrukt. MFC De Marke had te maken met de nasleep van de coronacrisis. Maar we gaan dat gesprek zeker aan.’
Guldenaar (HattemCentraal): ‘Onbegrijpellijk dat De Marke nog steeds niet een goed Kulturhus neerzet. In 2012 heb ik al voorbeelden genoemd van situaties waarin het met vrijwilligers en een beheerder met een benoeming van 24 uur wel goed draait.’
Mantelzorgcompliment
Over het Mantelzorgcompliment merkt Palland (ChristenUnie) op: ‘Het is waardering voor een belangrijk stukje werk. het zou jammer zijn wanneer we ééń iemand kwijtraken, doordat het compliment verdwijnt. Eén mantelzorger weg, levert meer maatschappelijke lasten op dan het halveren van het complete complimentbudget.’
Guldenaar (HattemCentraal) vult aan: Het compliment moet preventief werken. Als je stopt met mantelzorg levert dat maatschappelijke lasten op. Ik snap de keus niet, ook niet als ik kijk naar het bedrag.’
Minimaregelingen
Wethouder Brouwer ging vervolgens in op de voorgestelde bezuiniginen die minima gaan treffen: ‘De gemeente draagt ook bij in de premie van de minimapolis. Dus levert het wel een bezuiniging op. Geëmotioneerd: ‘Dit is niet waarom ik wethouder ben geworden, om dit soort bezuinigingen te doen. Ik vind het ook heel naar om te doen.’
Kwakkel (D66): ‘Ik doe liever iets aan De Marke dan aan een inkomenstoeslag. Een alleenstaande zou er 100 euro op achteruitgaan en activiteitenbijdrage met 46 euro. Gezin met kinderen voelt dit nog meer.’
Onroerend goed
Wethouder Koen Castelein reageert op de vraag over het verkopen van onroerend goed in eigendom bij de gemeente. Hij meldt dat verkoop van de woningen in ’t Veen mogelijk is en zegt een schriftelijke toelichting toe.
Hoge nood, lagere bijdrage
Schrappen in het budget voor ondernemers die hun toilet beschikbaar stellen is goed mogelijk, aldus Castelein die aankondigt de volgende dag met de ‘Hoge Nood’-ondernemers om tafel te gaan over de bijdrage. Castelein: ‘Ik krijg signalen, ook van sommige van de ondernemers dat de subsidie van 1500 euro jaar best wel ruim is.’
Taakstelling PlusOV
Waar het gaat over het samenwerkingsverbond PlusOV nemen de wethouders van de deelnemende gemeenten binnenkort een taakstelling op, wat betekent dat het leerlingvervoer zal moeten sleutelen aan de uitgaven en inkomsten in de komende jaren. Bij andere samenwerkingsverbanden worden nu ook dergelijk discussies opgestart. Sommige samenwerkingsverbanden leveren geld op. Zo krijgt Krachtig Hattem een subsidie die zonder deze vorm van samenwerking niet mogelijk zou zijn, aldus burgemeester Sanderse.
Wordt ver- en gevolgd
Uiterlijk 6 november ontvangen de fracties een reactie op de nog niet beantwoorde schriftelijke en mondelinge vragen. Op 11 november bespreekt de raad het voorliggende begrotingsvoorstel. Dan wordt ook duidelijk of de gestelde vragen en gemaakte opmerkingen gaan leiden tot wijzigingen in de begroting en de bezuinigingsplannen. RTV Hattem volgt de besprekingen op de voet.
