Op 1 september wordt in de Commissie Samenleving & Bestuur het Programma Duurzaamheid besproken. Afgelopen week toonde Powered by Hattem (PbH) zich in haar nieuwsbrief kritisch over de ambitie van Hattem om in 2050 als kleine gemeente zelfvoorzienend te worden. De Vereniging voor Landschap en Milieu Hattem (VLMH) heeft afgelopen weekend de gemeenteraad geadviseerd om niet in te stemmen met het programma. D66 en VVD hebben ook zo hun vraagtekens bij het plan.
De nieuwsbrief van PbH schrijft het volgende: ‘In het najaar gaat de gemeenteraad zich uitspreken hoe op Hattemse schaal de zelfvoorzienendheid van duurzame opwek vorm kan gaan krijgen. Als Powered by Hattem zoeken wij steeds meer de samenwerking met onze (duurzame) buren. Het gaat om bundeling van kennis, kunde en het creëren van een grotere omvang/massa. Hattem is met zijn ruim twaalfduizend inwoners een kleine gemeente waar het haast onmogelijk is om zelfvoorzienend te worden.’
De redactie benaderde de voorzitter, Wim Gerritsen, en vroeg om een toelichting op dat ‘onmogelijke’: ‘Als je kijkt naar de noodzakelijke groene energie in 2050 kan Hattem dat niet bereiken zonder ook windenergie te gebruiken. En de opwekking daarvan in Hattem is erg omstreden. Energieneutraal worden op 24km2 is haast onmogelijk als er ook meer woningen bij moeten komen, er steeds meer elektrische voertuigen komen, er meer groen moet komen etc. Wij zoeken het als kleine coöperatie in meer samenwerking. En gelet op ook de ambtelijke deskundigheid is meer samenwerking c.q. samenvoeging haast noodzakelijk. Ik ben dan ook persoonlijk! voorstander voor meer samenwerking, ook met Zwolle en Kampen.’
Programma verzwakt Hattem
De brief van de VLMH aan de raad is net zo afwijzend. De brief verzoekt de raad om het Programma Duurzaamheid niet vast te stellen in de huidige vorm. Het programma wijkt af van de bindende Omgevingsvisie (2022), stelt onrealistische doelen (zoals volledige energieneutraliteit en circulariteit in 2050) en verzwakt juist de ambities waar Hattem zelf invloed op heeft (klimaatadaptatie en leefomgeving). Biodiversiteit, een kernpunt uit de Omgevingsvisie en internationaal erkend duurzaamheidsdoel, ontbreekt vrijwel geheel, aldus VLMH. Het programma mist prioriteit, concrete indicatoren en middelen, en schuift cruciale doelen vooruit, aldus de VLMH.
In conflict met Omgevingsvisie
De VLMH waarschuwt voor wat er gebeurt met betrekking tot de Omgevingsvisie. ‘Het programma past de koers van de Omgevingsvisie aan. Een programma geeft invulling aan de Omgevingsvisie, maar kan geen nieuwe doelen stellen die daarvan afwijken. De visie blijft bindend. Op alle thema’s uit het Programma Duurzaamheid is de koers al door de visie bepaald. Een programma hoort die koers verder in te vullen, niet om nieuwe doelen te stellen die in strijd zijn met de Omgevingsvisie. (…) De Omgevingsvisie erkent dat Hattem voor energieneutraliteit afhankelijk is van regionale en landelijke ontwikkelingen. Het programma stelt nu echter dat Hattem in 2050 zélf energieneutraal moet zijn. Hetzelfde geldt voor circulariteit. Waar de Omgevingsvisie de ambitie vertaalt naar wat past bij een kleine gemeente binnen een groter geheel, legt het programma een onhaalbaar streefniveau neer voor Hattem, alleen.’
Ook laat VLMH zich kritisch uit over de haalbaarheid van het volledig circulair-zijn van een kleine gemeente als Hattem is: ‘Het programma stelt nu dat Hattem in 2050 volledig circulair is, met omvorming naar grondstoffen en zonder restafval. Dat klinkt prachtig, maar is in de praktijk onhaalbaar. Specialistische technologie en grootschalige verwerkingsketens die daarvoor nodig zijn liggen nu eenmaal buiten de mogelijkheden van een kleine gemeente.’
Vertraging en stilstand
Als het aan VLMH ligt wordt het programma opnieuw uitgewerkt, maar dan in lijn met de Omgevingsvisie, een programma waarin biodiversiteit serieus wordt genomen. VLMH hoopt op een realistischer, volledig uitgewerkt duurzaamheidsprogramma. ‘Wij begrijpen de wens om méér te doen en delen de frustratie dat effectief beleid tot nu toe uitblijft. Maar onrealistische doelen leiden niet tot versnelling, maar tot verdere vertraging en stilstand.’
De redactie heeft de fracties een aantal vragen gesteld over het Programma, maar ook over de kritiek van de VLMH dat het programma de Omgevingsvisie wil veranderen in plaats van dat het programma zich aanpast aan de Omgevingsvisie. Of PbH en de VLMH een terecht punt hebben als zij stellen dat Hattem een te kleine stad is om energiecentraal te kunnen worden, is tevens voorgelegd.
D66: Noodzakelijke samenwerking andere gemeenten
Alette Beerling reageerde namens D66: ‘D66 is blij dat er nu een Programma Duurzaamheid is opgesteld. Het geeft een goed overzicht van alles waar de gemeente mee bezig is en aan welke ambities we invulling willen en moeten geven. Met dit Programma Duurzaamheid kunnen wij als raad het gesprek voeren over wat prioriteit behoeft en waar we de komende jaren op in willen zetten. Er zijn te veel ambities om tegelijkertijd aan te werken, dus moeten we gezamenlijk bepalen wat prioriteit heeft. Op het Programma Duurzaamheid is daarom vanuit D66 betreft verdieping nodig op een aantal onderdelen, zoals de koppeling met de doelstellingen in de Omgevingsvisie (wat is er nu veranderd?), een overzicht van korte en lange termijn doelen, de effectiviteit van maatregelen en meer inzicht in hoe de jaarlijkse uitvoeringsplannen worden opgesteld.’
‘D66 begrijpt de zorgen van VLMH en Powered by Hattem. Zelfstandig energieneutraal en circulair worden is voor een kleine gemeente als Hattem heel ingewikkeld. Het is noodzakelijk om dit samen met omliggende gemeenten te doen en niet alleen. Samenwerking met andere plaatsen zien wij als noodzakelijk en in brede zin. Zowel voor onderzoek, organisatie als financiering. Ook de behoefte aan prioriteit en concrete doelen onderschrijft D66, zoals hierboven benoemd.’
VVD: Plan is startpunt, maar doel is onrealistisch
Erik Kleinpenning, fractievoorzitter van de VVD reageerde als volgt: ‘We zijn blij dat duurzaamheid op de kaart staat. Dit document is een startpunt voor een brede discussie over dit belangrijke onderwerp. Wat we missen zijn concrete maatregelen. Zo ontbreekt bijvoorbeeld al een eerste uitvoeringsplan. Ook hebben we geen heldere tijdlijn gevonden waarin duidelijk wordt welke doelen wanneer gerealiseerd moeten zijn.’
Hebben PbH en de VLMH een terecht punt als zij stellen dat Hattem een te kleine stad is om energieneutraal te kunnen worden?
Kleinpenning: ‘Energieneutraal betekent dat er op jaarbasis net zoveel duurzame energie in de gemeente wordt geproduceerd als er op jaarbasis aan energie wordt verbruikt. Navraag bij de RES coördinator (tijdens de informatieavond voor de raad 25 augustus, red.) heeft ons geleerd dat ook het energieverbruik van verkeer dat langs Hattem rijdt op de A28/50 (op Hattems grondgebied) op ons conto komt en we dat ook als gemeente moeten compenseren om energieneutraal te kunnen zijn. Dat betekent dat we, volgens de bij ons bekende data, als Hattem ongeveer 800 terajoule aan energie moeten opwekken. Voor de beeldvorming, dat zijn rond de 30 grote windmolens, alleen al om verkeer te compenseren. Voor een gemeente met de schaal van Hattem is energieneutraliteit niet realistisch. Samenwerking op regionaal of landelijk niveau is noodzakelijk.’
Het CDA toonde zich in februari bezorgd over de provinciale windmolenplannen. Is deze bezorgdheid nog steeds actueel?
‘We hebben in de omgevingsvisie afgesproken dat er geen (grote) windturbines op Hattems grondgebied mogen komen. Mocht het college een andere wind willen laten waaien, horen we het als raad graag.’
PvdA/GroenLinks mailde de redactie, dat ze via de commissie haar standpunt bekend wil maken.
Meekijken
De commissievergadering kan live bijgewoond worden maar ook bekeken worden via het tv-kanaal van RTV Hattem. Aanvang 20.00 uur.
