In het vorige maand verschenen boek De grenzen van Gelre staat niet alleen informatie over de geschiedenis van Gelderland, maar ook een 900 kilometer lange fietsroute. De route volgt de historische grenzen van Gelderland en de contouren van het vroegere Overkwartier (Limburg en Noordrijn-Westfalen) en is opgedeeld in 42 afzonderlijk te fietsen trajecten.
Kop van Gelderland
Elk traject is voorzien van toegankelijke verhalen en verrassende bezienswaardigheden. In de route zijn twee trajecten opgenomen met Hattem: Kop van Gelderland van Elburg naar Hattem (route.nl) en Ontginning en IJsselhoeves van Hattem naar Veesen (route.nl).
Fysieke grenzen
Gelderland is de provincie die de meeste fysieke grenzen heeft: met zes andere Nederlandse provincies en met Duitsland. Die grenzen lijken op het eerste gezicht heel vanzelfsprekend. Soms volgen ze oude geografische lijnen, zoals rivieren of moeraszones, elders worden ze gemarkeerd door slagbomen, hekken of borden. Maar wie goed kijkt, ziet dat grenzen altijd (ook) sociale constructies zijn: door mensen ingesteld, veranderlijk en betwistbaar. In de loop van de geschiedenis zijn ze talrijke malen van plek en van functie veranderd.
Twisten over scheidslijn
Ook de grens van Gelderland is eeuwenlang betwist en verlegd. Het grondgebied van Gelderland was ooit veel groter: in de middeleeuwen behoorden noord- en midden-Limburg en gedeelte van Noordrijn-Westfalen als ‘Overkwartier’ bij het Gelderse hertogdom. De huidige provinciegrens tussen Brabant en Gelderland ontstond pas na de Franse tijd in 1815. Toen werd de Maas officieel aangewezen als scheidslijn. In het noordwesten grensde Gelderland eeuwenlang aan de Zuiderzee; tot in 1932 de Afsluitdijk werd gesloten en de Zuiderzee veranderde in het IJsselmeer. Vervolgens kreeg Gelderland er met de provincie Flevoland in 1986 een nieuwe buur bij.