De website Schijnwerpers op de Veluwe richt zich op het cultuurtoerisme van de Noord Veluwe. Deze keer staat de schijnwerper gericht op de patriot uit Hattem, Herman Willem Daendels.
Het levensverhaal van Daendels (1762 – 1818) door Multatuli gekenschetst als ‘een drama’, leest als een spannend jongensboek. Hij raakt in allerlei intriges verzeild en wordt in 1788, op straffe van de dood, verbannen uit Gelderland.
Jeugd
Daendels is de zoon van Burchard Johan Daendels, een magistraat uit Hattem. Tevens exploiteerde hij een steenbakkerij. Daendels ging op negentienjarige leeftijd Rechten studeren aan de universiteit van Harderwijk en promoveerde hier in de Rechten in april 1783. Hierna werd hij advocaat in zijn geboorteplaats Hattem. Na de dood van zijn vader, in augustus 1785, begonnen de woelige jaren voor Daendels. Het was namelijk logisch geweest als hij zijn vader als magistraat zou opvolgen, maar stadhouder Willem V benoemde een orangist op de opengevallen plaats.
Patriotten en orangisten
De patriotten en orangisten waren politieke groeperingen in de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederland en stonden lijnrecht tegenover elkaar. Daendels behoorden tot de patriotten, de groep die een eind wilde maken aan het absolutisme van stadhouder Willem V. De orangisten waren de stadhouder daarentegen juist gunstig gestemd. Daendels had zich te zeer openlijk geprofileerd als een patriot, waardoor Willem V een orangist op de plek van zijn vader in het Hattemse stadsbestuur zette.
Radicaal patriottisch
Na deze afwijzing voegde Daendels zich steeds nadrukkelijk bij de radicale patriotten. Hattem werd een soort aparte staat, waar de stadhouder nog nauwelijks invloed had. Onder leiding van Daendels werden bijvoorbeeld stadsvergaderingen op het centrale plein gehouden. De stadhouder voelde zich hier zozeer door bedreigd dat hij een legertje van duizend man sterk op het kleine Hattem afstuurde. Hattem verloor deze strijd uiteraard, maar de naam van Daendels als radicaal patriot was hiermee wel definitief gevestigd.
Gouverneur-generaal
Daendels werd op straffe van de dood verbannen uit Gelderland en bracht de rest van zijn leven in verschillende landen door. Zo woonde hij een tijd in Parijs maar ook een tijdje in een commune in een ander deel van Nederland. Daarnaast verbleef Daendels vier jaar in Nederlands-Indië, waar hij door Lodewijk Napoleon in 1807 werd benoemd tot gouverneur-generaal van Oost-Indië. Hij stierf in 1818 aan malaria aan de Goudkust (het tegenwoordige Ghana), waar hij was gestationeerd als gouverneur-generaal van de Nederlandse bezittingen.
