De gemeenteraad in Hattem heeft het college van B&W gevraagd te onderzoeken of het IJslands model passend kan zijn voor Hattem. De essentie van het IJslandse preventiemodel is een gezonde omgeving te creëren die is ingericht om middelengebruik door jongeren te voorkomen. Om dit te bereiken, is het model gericht op vier domeinen die invloed hebben op middelengebruik door jongeren, namelijk gezin, peergroep (vrienden en leeftijdsgenoten), school en vrije tijd.
De veelbelovende cijfers over dalend middelengebruik in IJsland zijn reden om te onderzoeken of het IJslands model ook in Nederland te gebruiken is. Het Trimbos-instituut doet dit onderzoek. Vanuit de gemeente is contact geweest met het instituut om hieraan deel te nemen.
Probleemanalyse
Burgemeester Marleen Sanderse: “Het pilot-onderzoek van het Trimbos-instituut loopt over een periode van 4 jaar. De komende maand gebruiken we om te kijken of Hattem hieraan gaat meedoen. Eerst moet er een goede probleemanalyse komen. Ook moeten we overleggen met alle ketenpartners zoals jongerenwerkers, wijkagenten, boa’s, onderwijs en het centrum voor jeugd en gezin of zij de IJslandse methode een geschikte aanpak vinden. Kunnen de mensen op straat die ermee werken hier ook mee uit de voeten? Ook willen we kijken of we hierin kunnen samenwerken met de omliggende gemeenten.”
Forse investering
Wethouder Hospers vult aan dat deelname aan het project een forse investering vraagt. “Gedurende 4 jaar zal dit 1,5 fte aan mankracht vragen. Dat betekent per jaar 75.000 euro. Werken volgens het IJslandse model betekent kort cyclisch werken en beleid maken. We moeten nadenken of dit past bij Hattem.”
Sanderse: “Samen gaan we op zoek naar passende elementen uit het model die wij hier in Hattem kunnen toepassen. Ook zal een gesprek plaatsvinden tussen raadsleden en ketenpartners over de huidige aanpak en samenwerkingsverbanden.”
Samenwerken aan dezelfde doelen
Onderzoek door het Trimbos-instituut maakt duidelijk dat gemeenten kansen zien om met het IJslandse model op een integrale manier aan meerdere gezondheidsthema’s te werken. De IJslandse manier van werken kan juist zorgen voor motivatie bij lokale partners om verandering in gang te zetten en problemen (met het gebruik van verslavende middelen) op te lossen. In Nederlandse gemeenten zijn de taken vaak verdeeld over verschillende beleidsmedewerkers. Zo is degene die over het alcoholbeleid gaat bijvoorbeeld vaak niet de persoon die contact heeft met de scholen. De kracht van het IJslandse model is dat iedereen samenwerkt aan dezelfde doelen en op de hoogte is van elkaars acties.
Gemeenschap activeren
Een belangrijke pijler van het model is het activeren van de gemeenschap; community building. Ervaringen in IJsland laten namelijk zien dat het veel moeite en tijd kost om de gemeenschap te activeren en verbinden. Het is geen simpel trucje dat overal op dezelfde manier werkt. Deze taak vraagt de nodige capaciteit en kunde van de gemeente. Datzelfde geldt voor de lokale partners van wie ook investeringen in tijd (en soms geld) wordt gevraagd.
Ouderbetrokkenheid in IJsland
Ouders spelen een belangrijke rol in het IJslandse model. Volgens de grondleggers van het model zijn ouders de belangrijkste beschermende factor in het leven van hun kind. Door warmte en steun te geven, met elkaar tijd door te brengen, regels te stellen en te monitoren kunnen ouders een belangrijke beschermende factor zijn in het voorkomen van middelengebruik. Doordat ouders zo’n belangrijke rol hebben, worden ze in IJsland nadrukkelijk betrokken bij het preventiebeleid. Ouders van schoolgaande kinderen krijgen een terugkoppeling van de resultaten van vragenlijsten die jongeren invullen en praten mee over preventie van middelengebruik en het versterken van het welbevinden van hun kinderen. Ook dragen ze hun steentje bij door betrokken te zijn bij school en bij de vrijetijdsactiviteiten van hun kind, en door contact te onderhouden met andere ouders.
