Het is weer herfst en de bladeren vallen weer. Wel of niet opruimen? Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) organiseert al een aantal jaren de Bodemdierendagen samen met het Centre for Soil Ecology (van NIOO en Wageningen UR).
Tijdens de Bodemdierendagen 2022, tussen 23 september en 5 oktober, is er extra aandacht voor bodemdieren in de stad. Onder het motto: Maak kennis met de onderburen! Zij roepen op de bodemdieren die je tegenkomt te tellen en door te geven. Maar ook vragen ze je dringend niet de bladeren uit je borders te verwijderen.
Sinds een aantal jaren woont meer dan de helft van de Nederlanders in stedelijk gebied. Huizen, winkels, theaters en scholen maken dat het voor veel mensen in die dichtbebouwde omgeving goed toeven is. Maar de aanwezigheid van bodemdieren zoals wormen, kevers, miljoenpoten en andere onderkruipers is net zo belangrijk. Zij recyclen dode planten, voorkomen droogte, en dienen als voedsel voor zoogdieren en vogels.
Planten en bomen zijn belangrijk voor ons leefklimaat en daarbij is een grote rol weggelegd voor miljarden belangrijke spelertjes: bodemorganismen. In een handje gezonde aarde zijn het er enkele miljarden, met zo’n 5000 soorten. Van microscopisch kleine bacteriën en schimmels, via de met het oog nét zichtbare aaltjes en springstaarten, tot de grotere bodembeesten zoals kevers, pissebedden, duizendpoten en wormen.
Planten verliezen hun blad en gaan een keer dood. Het zijn de bodemorganismen die in een ingewikkeld samenspel, het bodemvoedselweb, planten afbreken en weer als voedingsstoffen beschikbaar maken voor nieuw leven. Voor bloemen, die op hun beurt insecten aantrekken. En voor bomen, die de schaduw bieden op (steeds meer) warme zomerdagen.
Dat zorgt dan meteen ook voor een betere waterhuishouding. Bodemdieren zorgen met hun ondergrondse gangen dat de bodem overtollig water kan afvoeren. Maar ook dat het tijdens droogte water juist kan vasthouden, via de organische stof in humus en de betere bodemstructuur die bodemdieren creëren.
In de stad gebeurt veel dat een negatieve invloed heeft op de bodem: inwoners gebruiken (steeds dezelfde) wegen, er wordt gegraven en gebouwd. De bodem raakt daardoor steeds meer verdicht of wordt soms zelfs helemaal vernieuwd.
Na acht jaar Bodemdierendagen blijkt onder meer dat de bodems van groene tuinen en stadsparken veel beter scoren dan die van betegelde tuinen.
De gemeentelijke beleidsmakers van Hattem zijn zich steeds meer bewust van de ruimte die gemaakt moet worden voor de onmisbare bodemdieren, met “tegelwipacties” en wilde bloemenborders, maar er kan nog meer gebeuren. Denk aan minder bestrating, meer bodem bedekkende planten, losse boomstammetjes her en der, herfstbladeren niet wegblazen uit bosjes en borders, snoeien in het voorjaar in plaats van in de herfst.
Ook in je eigen tuin kun je veel betekenen: het herfstblad laten liggen in je borders (ook fijn voor andere dieren, zoals de egel), wat tegels wippen en vervangen door planten en de bodem laten rusten, dus niet spitten.
Op de site van de Bodemdierendagen vind je nog meer tips voor je tuin en kun je zien hoe je de waarneming kunt doorgeven. Je kunt er bovendien een boekje aanvragen waarin bodemdieren worden beschreven. bodemdierendagen.nl/news/bodemdieren-maken-een-stad-aangenaam-voor-inwoners
