Als journalist-in-opleiding bij RTV Hattem kreeg ik de vraag om een klein onderzoek te doen naar de veiligheid van vrouwen en meisjes in Hattem. RTV Hattem wilde weten: Hoe veilig voelen Hattemse vrouwen en meisjes zich? En wat noemen zij rode vlaggen als het gaat om gevaarlijke situaties? Ik sprak met verschillende vrouwen en meisjes in de leeftijdsgroepen elf tot dertien jaar, vijftien tot tweeëntwintig jaar, de groep midden twintig en dertig en de groep vrouwen van veertig tot zeventig jaar. In de groep ouderen ouder dan vijvenzeventig sprak ik twee tachtigers. Het onderzoek is te klein om representatief te kunnen zijn. Het kan worden opgevat als een steekproef.
Een kleine zoektocht op internet en een vraag middels A.I. gaf me de indruk dat het in Hattem betrekkelijk veilig is voor vrouwen. A.I. zei het volgende: ‘Hattem wordt over het algemeen als een prettige en veilige stad beschouwd, die bekend staat om zijn historische karakter en gezellige sfeer. Hoewel specifieke statistieken over de veiligheid voor vrouwen en meisjes in Hattem niet beschikbaar zijn, is er een algemeen gevoel van veiligheid in de stad vanwege het dorpskarakter en het ontbreken van grote stedelijke problemen. Zoals in elke stad, is voorzichtigheid geboden, zeker ’s nachts. Landelijke onderzoeken tonen aan dat een significant deel van de vrouwen zich onveilig voelt in het donker.’ Ik wilde weten: ervaart de Hattemse vrouw dit ook zo?
Meisjes elf tot dertien jaar
In de groep meisjes van elf tot dertien jaar viel op dat zij zich goed zeggen te voelen in Hattem, maar dat zij wel aangeven dat er plekken zijn waarvan zij denken: ‘Daar moet ik niet alleen fietsen als meisje zijnde.’ Dat speelt dan alleen ’s avonds. Overdag hebben zij hier geen last van. De meisjes kunnen hierbij specifieke plekken noemen, die eigenlijk allemaal gekenmerkt worden door weinig verlichting en plekken waar nauwelijks andere mensen komen. Zij zeggen dat hen nog nooit iets is overkomen ‘dat niet had mogen gebeuren’. Op de vraag wat zij zien als rode vlaggen noemen zij: ‘Als jongens of mannen ongevraagd aan je zitten of dingen doen die niet volwassen zijn. Naar je fluiten dat mag niet meer.’ Onveilig voelen zij zich weleens in Zwolle.
Meisjes ouder dan vijftien jaar
In de groep meisjes van vijftien jaar en ouder valt op dat daar toch wel wat meer gevoelens van onveiligheid spelen. Deze groep fietst ook vaker alleen en ook op andere tijdstippen. Zij noemen verlaten bushaltes op eenzame plekken en het buitengebied tussen Hattem en Zwolle en tussen Hattem en Heerde als voornaamste plekken waar zij zich niet veilig voelen, vooral ’s avonds in het donker maar soms ook overdag. Daarnaast Zwolle zelf en de stukken rond het bos in Hattem. Deze groep heeft wel ervaringen met situaties die niet hadden mogen gebeuren: ‘Bijvoorbeeld ongevraagd aangeraakt, of dat er aan mij werd getrokken. Ik ben ook weleens achtervolgd’. Dit gebeurde op de door hen genoemde plekken en ook in het openbaar vervoer. Dat kon ook overdag zijn en ook in situaties waarbij er andere mensen aanwezig waren. Als rode vlaggen noemen zij dezelfde situaties als de groep jongere meisjes, waarbij zij ook specifiek noemen ‘achtervolgd worden of als iemand heel dichtbij komt’.
Jonge vrouwen
In de groep jonge vrouwen spelen soortgelijke ervaringen als in de leeftijdscategorie vijftien jaar en ouder. Zij noemen ook precies dezelfde onveilige plekken en dezelfde rode vlaggen.
Leeftijd veertig tot zeventig
In de groep van veertig tot zeventig is vooral positiviteit over de veiligheid van de Hattemse vrouw. Deze groep heeft geen last van onveilige situaties zegt zij. Zij voelt zich goed in Hattem. Wel worden de donkere fietspaden genoemd, maar dan nemen deze vrouwen de auto of gaan op een ander tijdstip. Zij fietsen hier niet meer op de tijdstippen waarop de jongere groep vrouwen daar fietst. Toch geven zij ook aan dat als ze er wel moeten fietsen op deze tijdstippen, dat zij zich veiliger voelen dan vroeger. ‘Vrouwen van onze leeftijd worden daar minder snel lastig gevallen’, zo zeggen zij zelf. Een aantal vrouwen maakt zich weleens zorgen om de veiligheid van hun dochter(s). Eén vrouw noemt daarbij specifiek het fietspad van Hattem naar Zwolle en dan het donkere, eenzame weggetje direct na de IJsselbrug ’s avonds laat. ‘Daar laat ik mijn dochter van zeventien echt niet fietsen! Dan breng ik haar wel, of ik laat haar een taxi nemen.’ Als rode vlaggen noemt ook deze groep: ‘Als ze je ongewenst aanraken of te dichtbij komen. Of dronkenschap.’
Tachtigers
Onder de twee tachtigers zijn geen klachten over de veiligheid als het gaat om ongewenste aanrakingen. ‘Die tijd hebben wij gehad!’ lacht een van de vrouwen. ‘Vroeger wel hoor. Ja…,’ klinkt het toch wat serieuzer. En ze maken zich soms weleens zorgen over de veiligheid van hun kleindochters. ‘Ik moest vroeger als meisje ’s avonds om acht uur thuis zijn. Maar dat is niet meer. Nu gaan ze gerust nog ’s avonds laat naar Zwolle of Amsterdam op die leeftijd. Dat is niet veilig voor een meisje, zo in het donker. Dat was vroeger al zo en dat is nog zo.’
Risico’s voor de Veluwe
Ten aanzien van specifieke gevaren voor de Veluwe noemt een aantal vrouwen de gesloten gemeenschappen toch wel als een gevaar: ‘Ik denk dat geweld en misbruik overal gebeuren, maar in bepaalde gemeenschappen waar je niet mag praten, waar je moet zwijgen, daar is mogelijk een extra gevaar. Dat zou ik me kunnen voorstellen.’ Tegelijkertijd wordt diezelfde hechtheid ook als veilig ervaren: ‘Ik denk dat het in de stadjes zelf wel veilig is. Er is ook veel sociale controle. Je kan hier niet snel iets doen, iedereen kent ook elkaar.’ Er lijkt dus een zekere dubbelheid te zijn. Verder noemt een aantal vrouwen het donkere bos toch wel als een extra gevaar als het gaat om specifieke risico’s voor de Veluwe. ‘Het stuk rond het donkere bos vind ik echt wel heel eng. Daar moet je echt niet alleen komen in de avond als meisje vind ik. Dan moet je echt een hele grote hond meenemen.’
Op mijn vraag waarom de hond groot moet zijn komt dan als antwoord: ‘Om af te schrikken. Mannen weten dat ze sterker zijn dan vrouwen en zeker dan een jong meisje. Dus een grote hond schrikt af.’ Overwicht in kracht, grootte en gewicht van mannen ten opzichte van vrouwen lijkt dus toch ook een rol te spelen, al wordt daar door vrouwen niet graag over gepraat. Op mijn vraag waarom, krijg ik van alle vrouwen en meisjes eenzelfde antwoord: ‘Omdat ik me dan heel machteloos voel, dus daar wil ik niet over nadenken.’
Veilig genoeg
Ten aanzien van Hattem zelf zijn deze vrouwen unaniem: ‘Het is hier in de stad veilig genoeg voor vrouwen.’ Maar wil je ook een sociaal leven buiten de stad, dan zijn er toch wel wat risico’s.
Reacties?
Heeft u, heb jij een andere ervaring en wilt u, wil jij reageren? Mail dan naar redactie@RTVHattem.nl en we nemen contact op.
Achtergrond
Met de slogan ‘Hattem is ook van ons’ gaat RTV Hattem 29 november een Hattem Actueel special maken, gericht op de veiligheid van meiden en vrouwen. Binnen- en buitenshuis.
Aanleiding is de moord op Lisa, een jonge Amsterdamse vrouw, en de landelijke actie die daarop volgde om aandacht te vragen voor geweld tegen meiden en vrouwen. Van 25 november tot en met 10 december is het tevens Orange the World, een internationale actie met hetzelfde doel.
De redactie werkt samen met de vrouwelijke politici uit de gemeenteraad. De gemeente denkt mee vanuit het idee Hattem is een veilige stad voor elke (jonge) vrouw.
Veel dank aan de jongeren en jongerenwerkers van Stichting Welzijn Hattem en de mensen die individueel hun verhaal wilden doen. Namen zijn bekend bij de redactie.
