RTV Hattem interviewt Almatine Leene en Roel Rischen over hun voorbereidingen op een avond over verlies, rouw en zingeving.
Op donderdag 21 maart om 20.00 uur gaan oud-huisarts Roel Rischen en dominee Almatine Leene in De Open Poort te Hattem met elkaar in gesprek over lijden, verlies, rouw en de zin ervan. Ik ontmoet ze bij de voorbereiding op deze avond en ben natuurlijk benieuwd naar wat deze Hattemse dokter en dominee hun publiek te bieden hebben over deze gevoelige onderwerpen.
Op donderdag 21 maart gaan jullie met elkaar en ook publiek het gesprek aan over lijden, rouw, verlies en de zin ervan. Wat kan het publiek verwachten?
Rischen: ‘Het moet een gesprek worden tussen twee mensen die vanuit verschillende invalshoeken praten over hun ervaringen in het bijstaan van mensen met problemen. En natuurlijk komen er ook vragen aan de orde over het leven en de dood, mensen die lijden, die mogelijk of zeker gaan overlijden, of die anderszins rouwen.’ Almatine vult aan: ‘En over hoe moeilijk dat soms is voor hulpverleners en naasten. Maar vooral ook over hoe het vaak ook mooi is om in zo’n situatie dicht bij mensen te mogen zijn.’
Het idee voor deze avond ontstond tijdens een reis naar Israël. Wat gebeurde er tijdens die reis, waardoor we binnenkort deze avond hebben?
Leene: ‘Het was een bijzondere reis waarin we als groep van alles deelden en waarin de geschiedenis van het christelijk geloof een grote rol speelde. Het was boeiend om daar samen met Roel over door te praten. We ontdekten overeenkomsten en verschillen in ons denken over geloof en onze beroepen en er ontstond een klik door het delen van verhalen.’
Roel: ‘We spraken vaak over ons werk en het viel ons op hoeveel gelijkenis er is tussen wat een dominee en een dokter kunnen betekenen bij het begeleiden van mensen. De dominee komt met de bijbel en met zichzelf. De huisarts komt met de dokterstas en met zichzelf. De dominee als medicijn, de dokter als medicijn.’
Wat maakt volgens jullie de combinatie dokter en dominee zo waardevol?
Rischen: ‘Almatine kent, net als iedere andere Hattemse pastor of raadsman haar gemeenteleden. Ik als huisarts kende – en ken ze vaak nog steeds – mijn patiënten. Er zit behoorlijk wat overlap tussen die groepen. Ze hebben op bepaalde momenten geestelijke én lichamelijke bijstand nodig. Heel intensief, bijvoorbeeld in de stervensfase, maar ook bij ander leed. Zielzorg en zorg voor het lijf zijn twee zaken die je eigenlijk niet los van elkaar kunt zien. Dan is het mooi dat we elkaar als dominee, pastor of raadsman en artsen weten te vinden, kennen en begrijpen.’
Leene: ‘Je komt elkaar tegen op zekere momenten in dit leven. Er zijn overeenkomsten, zo hebben we een keer gesproken over de ‘eenzaamheid’ van onze beroepen. Je hoort veel, mensen vragen soms veel en je draagt een grote verantwoordelijkheid. Dat is niet altijd even makkelijk. In beide gevallen ben je ook van betekenis. Door te luisteren, er te zijn, mensen bij te staan door behandeling, gebed of soms door praktische zaken te regelen. Samenwerken als hulpverleners kan heel betekenisvol zijn.’
Rischen: ‘Toen ik in 1984 begon in Hattem bestond er een regulier overleg, zonder agenda. Het was meer een koffiemoment tussen huisartsen, maatschappelijk werkers, wijkagenten en dominees. Dat HOME-team maakte het bijzonder prettig om met elkaar te kunnen sparren over hoe we iemand het beste zouden kunnen begeleiden. Tegenwoordig kan zoiets niet meer vanwege de privacywetgeving, maar daarmee zijn we wel iets moois kwijtgeraakt.’
Leene geeft een voorbeeld: ‘Als predikant weet ik bijvoorbeeld niet altijd of het sterven nabij is en soms zit iemand in de ontkenningsfase en dan is het fijn als de arts laat weten dat iemand écht in de allerlaatste fase van het leven is. Maar ook andersom kan het helpend zijn om te overleggen. Alleen is dat tegenwoordig ingewikkeld door de privacy.’
De avond vindt plaats in kerkgebouw De Open Poort. Voor Almatine is dat vertrouwd terrein. Maar wat hebben jullie beiden met kerk en geloven? En wat gaan de deelnemers daarvan merken?
Leene: ‘Het is mijn dagelijks werk om met geloven en de kerk bezig te zijn, maar dat betekent niet dat ik alleen maar contact heb met mensen die in de kerk komen en geloven. Ik vind het belangrijk dat we als kerk en gelovigen verder kijken dan onze eigen bubbel. Daarom profileert De Open Poort zich de laatste tijd wat nadrukkelijker ook als kerk-voor-de-buurt. Vanuit de Bijbel leren we dat het belangrijk is dat iedereen om ons heen gezegend wordt en deelt in de zegen van gemeente-zijn. We hebben als kerk een ruimte en we zien graag dat deze plek door iedereen zinvol wordt gebruikt. In de kerk delen we ons leven met elkaar: de mooie dingen en verdrietige dingen. Door te delen en samen dingen te doen kunnen we van grote betekenis zijn, naar elkaar en naar anderen omzien. Dat vind ik het mooie van de kerk. Het helpt je om je te richten op de Ander en de ander.’
Rischen: ‘Almatine en ik hebben gekozen voor de Open Poort, omdat dat praktisch is: een mooie ruimte, goede ondersteuning.’ Lachend: ‘En heel aardige mensen. Persoonlijk voel ik me thuis in de Open Poort. Ik heb daar zelfs mijn afscheid als huisarts kunnen vieren en vond het heel bijzonder dat dat mocht. Ik geloof anders dan de mensen in de meeste kerken en ben niet kerkelijk gebonden. Het moet naar mijn smaak vooral over de mensen gaan deze avond.
Maar over onszelf is er natuurlijk ook wel wat te vertellen: hoe is het om te werken met rouwenden of hoe is het om als rouwende te werken. En natuurlijk kunnen en zullen we over het geloof kunnen praten, maar niet te dominant. Er zijn ook toehoorders die niet van de kerk zijn, daar gaan we rekening mee houden.’
Wat hopen jullie dat de mensen aan het einde van de avond zullen zeggen?
Rischen: ”Dat was een mooie avond!’ en iets als ‘Het gaf me stof tot nadenken en reflectie”. Leene vult aan: ‘Ik hoop dat ze het gesprek boeiend genoeg vonden om naar te luisteren en dat ze verschillende inzichten hebben opgedaan in hun eigen omgang met lijden, verlies en zingeving.’
Wat willen jullie verder nog kwijt over De dokter en de dominee?
Rischen: ‘Ja, het zal zeker over rouw gaan, want er is niemand zonder een rugzak met rouwervaringen. En hoe die ervaringen vaak ook weer kunnen oppoppen in je leven en hoe belangrijk rouwarbeid is. En dat ook daarbij zowel dominee als dokter kan bijstaan. Ook al is rouw levenslang, het zal hopelijk steeds iets minder ontwrichtend aanvoelen.’
Leene voegt er aan toe: ‘Heel fijn dat we dit samen kunnen doen, Roel. Ik zie er naar uit. Met natuurlijk ook veel hulp van alle andere medewerkenden en hopelijk ook het publiek. Ik begrijp dat er inmiddels al zo’n honderd aanmeldingen zijn, dus blijkbaar is er veel belangstelling voor dit onderwerp!’
Informatie en aanmelden
Op zaterdag 9 maart zijn Leene en Rischen te gast bij Hattem Actueel waar ze alvast wat vertellen over de inhoud van de avond.
Tijdens de avond zelf, op donderdag 21, maart werken, naast Leene en Rischen, de Hattemer musicus Jaap Zwart en gespreksleider Martin Bus mee aan de avond.
De dokter en de dominee begint om 20.00 uur met inloop vanaf 19.45 uur en de avond is rond 21.30 uur afgelopen. De avond wordt niet uitgezonden en ook worden er geen opnamen gemaakt.
De organisatoren laten weten dat aanmelding via het formulier op prijs wordt gesteld. Wie vooraf vragen heeft rond het gespreksonderwerp kan die bij de aanmelding meteen kwijt, zodat ze meegenomen kunnen worden in het gesprek.
De dokter en de dominee is een van de initiatieven van Buurtkerk De Open Poort. Voor een compleet overzicht, zie https://deopenpoorthattem.nl/buurtkerk/activiteiten/.
Eerder schreef RTV Hattem over De dokter en de dominee.
