Edith de Jong kwam via omzwervingen in Hattem terecht. Deze ‘Vrouwe van de Dijkpoort’ zet ook op de Open Monumentendag 14 september ‘haar’ poort open voor belangstellenden. Met vrijwilligers zorgt ze dat de Dijkpoort toegankelijk blijft. ’In 2025 doen we dit al tien jaar samen. Sinds 2015 met twee vrijwilligers die ik zeker wil noemen: Aly Japenga en Hermien Friesema. Fantastisch toch?!’
Naast het beheer van de Dijkpoort en het openstellen voor belangstellenden geeft De Jong als docent beeldende kunst en vormgeving ook les aan leerlingen, de zogenaamde Poortlessen. Daarnaast worden er workshops gegeven (‘glas in lood, dat loopt als een speer’), concerten verzorgd en er kan zelfs getrouwd worden.
‘Kunst en erfgoed was er altijd al in mijn leven. Na mijn studie communicatie en organisatiekunde heb ik de kunstacademie gedaan in Riga, Letland, ben ik in Stockholm gaan wonen en eenmaal in Hattem kwam de Dijkpoort op mijn pad. De gemeente vroeg een plan om de stadspoort te beheren. Mijn plan ‘Kunst en ambacht in Hattem’ was een plan om dat levendig met leerlingen te gaan doen. Ik zag een lange tafel voor me waaraan iedereen kon zitten. Het bleek dat andere ingediende plannen minder op de gemeenschap waren gericht. Ik werk graag verbindend, openstaand voor anderen. Het plan liet zien dat de Dijkpoort er op deze manier kan zijn voor Hattemers en bezoekers van Hattem.’
De Dijkpoort is ook de studio van beeldend kunstenaar De Jong. ‘Er zijn tijden bij dat ik hier in mijn eentje werk.’ Eerder vertelde ze RTV Hattem: “De Dijkpoort is een rustpunt. Hier sluit ik me op voor, om met David Lynch te spreken, ‘four hours of uninterrupted time’. Volgens hem noodzakelijk om je echt te kunnen verdiepen. Je vindt bijna nergens meer zulke dikke muren. Zij houden op een bijzonderen manier het geluid buiten, maar door de plek van de poort, midden in de historische binnenstad van Hattem, voel je je tegelijkertijd een onderdeel van de wereld. Je kunt je hier totaal terugtrekken en je verbeelding de vrije loop laten.’
Cultuur- en kunstonderwijs
Tot voor kort was De Jong cultuurcoach en erfgoedcoördinator bij het Cultuurplein. Ze heeft de beheerders van het erfgoed uit dit gebied bij elkaar gebracht, zodat ze elkaar kunnen helpen en inspireren. ‘Daarnaast hebben we cultuureducatie beter kunnen inbedden in het basisschoolonderwijs. Kinderen zijn daardoor niet meer afhankelijk van de persoonlijke interesse van de docent of van de school, maar op landelijk niveau werd geadviseerd om kunst ven cultuur op te nemen in het curriculum.’
Na tien jaar nam De Jong afscheid van het Cultuurplein. Sinds mei is ze directeur van het Museum Nijkerk, een andere plek ‘waar haar creatieve brein van aangaat’.
Hoe houdt u het vuur brandend?
‘Als ik het over de Dijkpoort heb… Ik kan genieten van de dingen die van waarde zijn. Dat heeft niet met geld te maken. Het gaat over historische waarde, dingen die je deelt met elkaar. Het gaat over durven kijken naar de schaduwzijde wat je als mens bent en hebt gedaan. Wat we hebben voortgebracht, wat daarvan de betekenis was en hoe dat verandert.’
Is dat het vuur?
‘Mijn naam is Edith, strijdster voor het erfgoed. Je voelt als iets goed is. Een van mijn lijfboeken is het boek van Victor Frankl, Man’s Search For Meaning. De zin van het bestaan. De betekenis van dingen is voor mij een rode draad. Om dat uit te drukken in taal maar ook in beeld en objecten, dat is een soort bron dat blijft. Ik ben altijd op zoek naar die diepte.’
‘Een voorbeeld is de klokbeker die is opgegegraven in de wijk Assenrade waar het in een kindergrafje lag, vijfduizend jaar geleden. Met de leerlingen hebben we dit verhaal besproken maar ook zelf klokbekers gemaakt.’ Edith zucht nog bij bij de herinnering van het sjouwen van de broden klei die ze op de smalle trap van de Dijkpoort naar boven moest brengen… ‘Soms is wel op hoor… Ik hou ook van lege avonden.’
‘Ik vind het belangrijk om bepaalde zaken in leven te houden, maar ik moest kiezen. Met pijn in mijn hart heb ik de klokbeker-lessen overgedragen. Met de Poortlessen blijf ik doorgaan.’
Cultuur en kunst staan onder druk. Alsof het er niet meer toe doet voor de nieuwe regering.
‘In de Dijkpoort komen Jan en alleman binnenwandelen. Het is te gek van de gemeente dat mensen gratis kunnen binnenkomen. We mogen er ontzettend trots op zijn met wat er hier allemaal gebeurt.’
HattemNieuws
Ontvang nieuws uit Hattem (politiek, sport, kunst en cultuur, samenleving en human-interest) voortaan in uw mailbox!
