Tijdens Open Monumentendag op 11 september 2021 zijn in Hattem Molen de Fortuin, de Andreaskerk, het Stadhuis en de Dijkpoort geopend voor bezoek. Visit Hattem heeft een programma georganiseerd met extra activiteiten.
In de Andreaskerk vindt om 14.30 uur een carillonconcert, met aansluitend om 15.15 uur een orgelbespeling plaats. Het stadhuis is deze dag geopend voor rondleiding door een stadsgids. In verband met Corona is registratie bij de ingang van het stadhuis verplicht.
Naast het bezoeken van de monumenten kun je ook deelnemen aan een historische stadswandeling. Deze vinden plaats om 11.00 uur en 14.00 uur en staan in het teken van de monumenten in Hattem. Om deze dag een extra historisch tintje te geven zijn de gidsen gekleed in historische kleding. De wandelingen starten bij het Toeristisch Informatiepunt.
400 jaar Waag
Er is ook aandacht voor 400 jaar De Waag en de Hoofdwacht. In de voormalige Waag zit vandaag de dag het TIP van Visit Hattem. Daarom is er speciaal voor Open Monumentendag een echte oude waag te bewonderen. De stadsgidsen zijn aanwezig om meer te vertellen over de geschiedenis van het gebouw en de waag.
Openingstijden van de monumenten:
– Dijkpoort: 12.00 – 16.00 uur
– Molen de Fortuin: 10.00 – 16.30 uur
– Stadhuis: 10.30 – 14.30 uur
– Grote- of Andreaskerk: 10.00 – 16.00 uur
Historie De Waag en Hoofdwacht
Rond 1609, bij het begin van het Twaalfjarig Bestand, is voor de Nederlanden en ook voor Hattem de ‘Gouden Eeuw’ aangebroken. De stad bouwde veel nieuwe gebouwen en in 1621 een nieuwe Waag met Hoofdwacht in plaats van de oude.
De Waag en Hoofdwacht zaten samen in één gebouw. De Waag was op de begane grond. Er waren grote deuren aan de marktzijde (die er nu niet meer zijn) om er gemakkelijk in te kunnen met grotere zaken. Het doel was namelijk het wegen van goederen die op de Markt werden verhandeld, varkens, balen wol, noem het maar op. De stad organiseerde dit wegen als een neutrale partij, zodat de handelaren onderling er geen ruzie over zouden krijgen, maar dat ging uiteraard niet voor niets. Vaak werd het daadwerkelijke wegen verpacht voor een bepaalde periode. Van beneden naar de verdieping voerde buiten een grote stenen trap met balustrade. Boven zetelde het hoofdkwartier van de stadsverdediging, vandaar de benaming ‘Hoofdwacht’.
Over de bouw van de Waag met Hoofdwacht is in de stadsrekening van het jaar 1621/22 gedetailleerde informatie te vinden. Er staan zelf de namen in van de meest eenvoudige arbeiders. Het blijkt ook dat er op dezelfde plaats al een waag en wachthuis aanwezig waren, want de oude moesten eerst worden afgebroken, voordat het nieuwe kon worden gebouwd.
Kosten
Het bouwen van de Waag heeft bijna 1208 goudguldens gekost en er was maar dekking voor 205 goudgulden. De stad overschreed dus voor 1003 goudgulden de begroting van dat jaar, kenmerkend voor het optimisme van de Gouden Eeuw. Geld moest rollen. De stedelijke overheid investeerde. Geld of geen geld.
De kosten van de bouw van de Waag met Wachthuis komen overeen met 11,25 jaarsalaris van een opperman uit die tijd en ruim acht jaarsalarissen van een meester metselaar.
Werklieden
Er hebben acht opperlieden aan de Waag gewerkt. Zij kregen per dag tien stuivers, dus een halve gulden. In totaal werkten zij 202½ dag. Degene die er het meest aan gewerkt heeft, Cornelus Hoemaker, was 57 dagen er mee bezig. De andere oppermannen waren: Jan Clef, Derck Wellemers, Hendrijck Becker, Jacob Sanders, de olde knecht van Jan Greve, Peter Portier en Jan Clasen. Drie metselaars, die veertien stuivers per dag verdienden, werkten er samen 130½ dag aan, de langste 52½ dag. De metselaars waren: Hendrijck Feder, Wijllem Stijp en Jan Wellemers. Gerrit Timmerman heeft 61 dagen gewerkt voor zestien stuivers per dag, Jan Dijbbe timmerman 59 dagen voor veertien stuivers per dag en zijn knecht 32 dagen voor twaalf stuivers per dag. Gerrit Timmerman heeft er dus de langste tijd in zitten. Bij een werkweek van zes dagen is er dus minstens tien weken aan het gebouw gewerkt. In totaal zitten er van opperlieden, metselaars en timmermannen 485 dagen in. Zouden er vijf man tegelijk gewerkt hebben, dan komen we op ruim zestien weken.
Bron geschiedschrijving over De Waag en Hoofdwacht Gerrit Kouwenhoven – Streekarchivaris.
