Wederom zit ik in de ontvangsthal van de Marke voor een gesprek met een van de fractievoorzitters van Hattem. Dit is het laatste gesprek. Er is ontzettend veel voorbij gekomen in al die gesprekken. Zal Erik Kleinpenning, fractievoorzitter VVD, mij nog kunnen verrassen met zijn visie op het politieke handwerk van hemzelf en zijn collega’s, op zijn inzet voor Hattem en de Hattemers?
Aanleiding is het rapport Adviezen werkgroep werkwijze raad. Afgelopen weken sprak RTV Hattem al met Gina Guldenaar – HattemCentraal, Erwin Kwakkel – D66, Teun Juk – CDA, André Borst – Lijst Borst, Jaap van Tiel – PvdA/GroenLinks en Arend Palland, ChristenUnie.
Hattem verdient een daadkrachtig bestuur dat kansen benut, zegt de Hattemse VVD. Helpt het rapport?
‘Wat belangrijk is, dat het een rapport vanuit de raad is ontstaan. De raad heeft zichzelf de opdracht gegeven: wat kan anders? We zijn kritisch naar onszelf en ook naar het college. De verhouding onderling, maar ook de verhouding tussen de raad en het college, en de rol van het college worden benoemd, omdat dat van groot belang is voor ons werk. In eerste instantie was het dus de hand in eigen boezem steken, maar ook de relatie met het college was van belang onderzocht te worden.’
U staat voor een daadkrachtig bestuur. U wilt in samenwerking maar ook als geheel tot goede besluitvorming komen. Heeft u genoeg gereedschap gekregen?
‘Er zitten mooie adviezen bij. In de afgelopen tijd heb ik met de giffier besproken hoe we deze in praktijk kunnen brengen. Ze moeten niet in de la verdwijnen. Binnenkort presenteren we dit alles aan het presidium, het geheel aan fractievoorzitters.’
Waarom trok u deze kar?
‘Toen er werd gezocht naar een voorzitter om het onderzoek te starten, heb ik mijn vinger opgestoken. Ik voel me als voorzitter verantwoordelijk om voor continuïteit te zorgen. Vandaar dat ik na de presentatie in juli hiermee verder ben gegaan.’
De totstandkoming van het rapport was een opdracht aan de interim-griffier Göran Winters, voorganger van de huidige griffier Judith Goudriaan. Een onderdeel van het onderzoek was de verantwoordelijkheid van de griffier. Zij heeft een belangrijke rol in het ondersteunen van de raad, zo hoorden we tijdens een interview met haar.
‘Zeker. Het is de wens van onze fractie om de griffie uit te breiden met een raadsadviseur. Willen wij als raad ons werk goed kunnen doen, dan hebben wij voldoende ondersteuning nodig. Wij beschikken niet over het ambtenarenapparaat zoals het college dat heeft.
Een aantal adviezen uit het rapport is op de lange baan geschoven in afwachting van deze uitbreiding, dus totdat de griffie op volle sterkte is.
Wat nu gaat spelen zijn de kosten… in die zin zijn we ingehaald door de toekomstige financiële situatie van de gemeente. Daar moeten we nog wel een ei over leggen.’
En als het niet lukt?
‘Dat betekent dat we bepaalde ambities die in het rapport staan niet kunnen waarmaken. Het is aan de griffier om met een voorstel te komen wat wel haalbaar is.’
Burgers gaan zich als publiek gedragen, kijkend naar het Haagse politieke toneel, met politieke spelletjes en boe-geroep richting collega’s. Of, als klant. Daardoor kan de politiek in de kramp komen van ‘u vraagt wij draaien’.
Het rapport benoemt ook de relatie met de burgers. Hoe ziet u de relatie met de inwoners kijkend naar dit krachtenveld?
‘We doen het voor hen. Je moet weten wat er speelt, dat je de verhalen kent. Pas dan kun je tot goede besluitvorming komen.
Ik zie daar ook wel een gevaar in. Bij het bestemmingsplan Buitengebied heb ik me hard gemaakt voor een aantal inwoners. Je merkt dat als je je het persoonlijke leed aantrekt, er het gevaar ontstaat dat je het grotere plaatje uit het oog verliest. Bij controversiële dossiers is het vaak zo, dat eigen belang en algemeen belang tegenover elkaar komen te staan.
Ik heb geen spijt, maar was wel een politieke les. Je moet weten wat er speelt, maar je kan er ook ingezogen worden…’
Worsteling
‘Vaak is er de grote stille meerderheid. Die meldt zich niet zo makkelijk bij de pers of bij de raad. Hoe zorg je dat die ook gehoord wordt.
Steeds meer bewoners weten tegenwoordig, zeer legitiem, hun weg te vinden. Daar komen emoties bij kijken. Wij als raad moeten vervolgens lastige keuzes maken, daar loop ik niet van weg, maar het moet wel uitgelegd kunnen worden. Die zoektocht probeer ik in mijn betoog te vertellen. Inwoners mogen weten waarom je ergens mee worstelt.’
‘De aanleiding van dit gesprek is het rapport. Het rapport was bedoeld om naar binnen te kijken. Wat doen we goed of fout. In het rapport is ook genoemd dat we het begrijpelijker moeten maken voor de toehoorders, interessanter. Het document is niet diep ingegaan op burgerparticipatie, maar hoe kunnen we politiek meer naar mensen brengen, is wel een vraag. Er zit dus een component in van participatie om tot betere besluitvorming te komen, maar het is niet de hoofdinzet…’
Ik ga er toch op door, op die burgerparticpatie… Wat verwacht u van de Hattemers als je het hebt over betrokkenheid?
‘Ik zou het fijn vinden als mensen niet alleen met de lokale politiek bezig zijn als er iets in de achtertuin gebeurt. Het is logisch als er iets in de buurt gebeurt dat ze zich melden, maar het zou mooi zijn als mensen sowieso meer betrokken zijn bij de politiek. Elke partij schreeuwt om mensen die zich willen inzetten voor de samenleving.
Wij moeten ook niet afwachten. In de tweeënhalf jaar dat ik in de raad zit, heb ik gemerkt dat mensen het heel erg waarderen als je in gesprek gaat. “Fijn dat je er bent, dat je ons verhaal wilt aanhoren.” Het gaat er nog geeneens om dat we het eens zijn met elkaar. Dat we met elkaar in gesprek gaan, daarin zit heel veel waarde. Je kan veel ellende voorkomen door op tijd met mensen te spreken.’
Mandaat
‘De ultieme vorm van participatie is meedoen door te stemmen. Vervolgens moet je afstemmen. Er zijn heel veel dossiers waarvan je kunt zeggen: daarvoor moeten we de burgers raadplegen. Er zijn ook dossiers die wat verder afstaan van de inwoners zoals de inrichting van het stadhuis.
We hebben tijdens de verkiezingen een mandaat gekregen. Dan hoeven we niet voor ieder wissewasje terug naar de kiezer.’
Iemand schreef op social media n.a.v. een interview met een van uw collega’s: “Niet meer meningen/voorstellen van anderen rücksichtslos van tafel vegen en je eigen wil erdoor drukken. Desnoods meer opiniepeilingen of enquêtes houden en er ook wat mee doen en de resultaten openbaar maken. Dat is nu net datgene wat de afgelopen jaren fout is gegaan en daardoor verliezen mensen het vertrouwen in de politiek, zowel lokaal als nationaal. Je bent volksvertegenwoordiger, gedraag je dan ook zodanig.”
‘Ik zou willen dat we in het debat meer naar elkaar luisteren in plaats van het voorbereide verhaal afsteken en onze hakken in het zand zetten.’
‘Of enquêtes en opiniepeilingen nou het antwoord op de zorgen van deze persoon zijn? Verwacht daar niet alles van. We hebben net de enquête zondagopenstelling gehad. Afgezien van het feit dat onderzoeken heel veel geld kosten, kosten ze heel veel tijd en met de antwoorden komen we ook niet altijd verder.’
‘En uiteraard zijn we volksvertegenwoordiger.’
Zit de reactie op deze post niet meer in wat u net zei, u hebt het ook uit te leggen?
‘Ik probeer altijd tot op zekere hoogte mijn dilemma’s en worsteling goed uit te leggen. De feedback is vaak: ik kon uw verhaal goed volgen. En ook hier geldt, we kunnen als raad verbeteren. Een voorbeeld is het behandelen van een amendement. We lezen alleen het eind, maar daarvoor staat de reden van waarom het wordt ingediend en wat de achtergronden zijn. Het helpt de inwoner als we het geheel voorlezen.’
De gemeente communiceert helder, duidelijk en op tijd met haar inwoners, staat als wens op uw website.
‘Neem het Fietsenplan Kerkstraat. Het verdiende niet de schoonheidsprijs naar de inwoners toe. Ook als raad hadden we daar last van. We hoeven formeel niet altijd ingelicht te worden, maar neem ons mee als raad. We zijn niet tegen de pilot, maar het helpt als er beter wordt gecommuniceerd. Ik word aangesproken door ondernemers en inwoners en ik moet dan zeggen, dat ik het ook niet weet.
Dit maakt het werk wel eens lastig. Er is een continu spanningsveld van wanneer word je waarover ingelicht. Ik denk dan, doe dat nou, we doen het toch samen?’
Liberaal
De VVD is een liberale partij. Dat betekent dat de VVD een samenleving met zo veel mogelijk vrijheid voor mensen wil. Je hebt het voor jezelf te regelen. Voor wie bent u er?
‘Daar gaat nog iets aan vooraf, wat mij betreft. Een van de kernwaarden van de VVD is sociale rechtvaardigheid. Dat verhaal laten we te weinig horen. We moeten mensen gelijke kansen bieden. Ja, je hebt een eigen verantwoordelijkheid als mens en wij willen mensen begeleiden het in hun eigen kracht te doen. Maar ik wil dus een stap eerder maken: hoe zorgen we dat iedereen dezelfde kansen krijgt? Daarna kunnen we mensen aanspreken op eigen verantwoordelijkheid.’
Waar hebben we afgelopen jaar kunnen zien dat deze kernwaarde te zien was?
(Het wordt even stil.) ‘Een hele goeie, maar ook een lastige. Hoe we het sociale domein in Hattem hebben geregeld, is heel veel in samenwerkingsverbanden. Veel zaken lopen goed. Dat zie je in de presentaties, in de cijfers als het gaat over jeugdzorg en uitkeringen bijvoorbeeld. De sociale pakketten zijn in Hattem goed geregeld. Daar hebben we onze zaakjes goed voor elkaar. Ik heb niet het idee gehad dat ik een koerswijziging moet inzetten.’
‘Met sociale rechtvaardigheid doel ik ook op de landelijke politiek. Lokaal kunnen we wat de landelijke politiek betreft aan weinig knoppen draaien.’
Wat wel op jullie afstraalt…
‘Als je doelt op de regering waar wij als VVD deel vanuit maken, dat wij daar soms anders over denken… Niet alles wat er in Den Haag gebeurt zijn we automatisch fan van. Ik neem aan dat dat bij iedere partij zo is.
Ik ben van de VVD, maar ik heb altijd gezegd: ik laat in Hattem het liberale geluid horen, niet zozeer het VVD-geluid.
Wat is het verschil? VVD is Haags en Hattem is liberaal, dus in Hattem is het een politiek verhaal vanuit de kernwaarden?
‘Het VVD-geluid is alles wat in Den Haag gezegd wordt. Ik zit in Hattem en ben Hattemer. Dus inderdaad, los van de Haagse partijpolitieke verhalen heb ik hier mijn verhaal in Hattem. Ik was eerst liberaal en toen VVD’er.’
Verdraagzaamheid
U stelt in uw verkiezingsprogramma: Als je zelf van vrijheid geniet, gun je die vrijheid ook aan anderen. Daarom zijn we verdraagzaam naar anderen, ook als we hun keuzes niet begrijpen of het er niet mee eens zijn. Alleen als door die keuzes grenzen worden overschreden, grijpen we in. Zo kunnen we plezierig samenleven.
Aan welke grenzen denken jullie?
‘Ons commissielid Marnix Jansen heeft zich met Erwin Kwakkel van D66 ingezet om te komen tot een regenboogakkoord in Hattem. Op de Veluwe gaat het niet altijd goed met de verdraagzaamheid ten opzichte van mensen uit de LHBTIQ+-groep. Daar maken we ons zorgen over. We willen ons hard maken voor verdraagzaamheid en gelijkwaardigheid. In het regenboogakkoord bevestigen we dat iedereen gelijk is. Deze grens gaan we niet over.
Andere grenzen zijn algemene dingen zoals vrijheid van meningsuiting. Dat speelt niet zozeer in het Hattemse. We leven in een aardig verdraagzaam stadje.’
‘Ik zei daarnet dat ik een Hattemer ben. Iedereen die hier komt wonen is een Hattemer. Waar de wieg heeft gestaan mag geen rol spelen. Iedereen betaalt belasting. Veel mensen die van buiten komen zetten zich in voor Hattem en kijk eens naar al de gezinnen die hier komen! Hun kinderen worden lid van sportverenigingen en die zijn weer blij dat de vereniging kan floreren. Trouwens, ook de ondernemer profiteert ervan.
Voor mensen die hier in Hattem willen blijven wonen moeten we mogelijkheden creëren. In de nieuwe woonwet kunnen we meer voor hun doen.’
Hoe stapt u het nieuwe jaar in?
‘Maandag 9 september was onze eerste fractievergadering. Ook al zijn er geen wereldschokkende zaken te verwachten in de eerste commissievergaderingen in september, toch waren we lang in gesprek. Er komt veel aan. Het zijn grote dossiers waar we iets van mogen en moeten vinden. Hoe kunnen wij als fractie ervoor zorgen dat we beter beslagen ten ijs komen? Wij willen mensen bij de fractievergaderingen uitnodigen zodat ze ons kunnen vertellen vanuit hun perspectief. Dus minder afwachtend, meer pro-actief met de inwoners in gesprek.’
Hoe gaat u dit de Hattemers vertellen?
‘Bij deze, maar het moet ook gaan blijken uit de woordvoering in de raad. Ik hoop dat onze betogen nog beter en helderder worden. Uiteindelijk moet het niet iets worden waarmee we schone schijn creëren, zo van ‘kijk ons eens goed bezig zijn’. Ik hoop dat mensen zien dat we een goede bijdrage leveren op de inhoud.’
Realistisch
‘Houd in het achterhoofd dat we een lekenbestuur zijn. Soms zijn er onderwerpen waar we geen kennis van hebben en die moeten we ophalen en/of we moeten het doen met wat het college aanlevert. Raadsleden weten over heel onderwerpen een beetje. We hebben de expertise vanuit het veld nodig.
Bij verschillende onderwerpen moet ik ook geregeld bellen of googelen. Het kost ons veel tijd. We kregen een keer een rapport van zevenhonderd pagina’s. Niet te doen. Ik vraag dan advies: wat is het belangrijkste in dit rapport? Ons advies aan het college (en ambtenaren) is dan ook: waarom schrijf je dit en waarom? Dat mag duidelijker. Soms krijgen we een voorstel waarbij we ons afvragen: waarover moeten we besluiten we? Dan is er aan de voorkant iets niet goed gegaan.
Onze inzet moet realistisch blijven. Het raadswerk is niet onze fulltime baan. Overdag zijn mensen aan het werk. We kunnen niet alles doen.
De Hattemer is betrokken bij wat er speelt. Nu is het nog zaak om dat goed te kanaliseren. Hoe zorgen we ervoor dat er een goede wisselwerking ontstaat tussen de inwoner en het raadslid, zodat we niet afhankelijk zijn van ‘achtertuin-incidenten’, maar in een eerder stadium beter met elkaar in gesprek zijn. Die geluiden nemen we mee in de besluitvorming. Wij moeten laten zien waarmee wij bezig zijn en waarom. Hopelijk helpt het rapport, maar trek me ook aan mijn jasje en ik leg het uit.’
Dit was de laatste uit de serie waarin fractievoorzitters van de Hattemse gemeenteraad vertelden over hun werk, hun ambities en het nieuwe politieke jaar.
HattemNieuws – van de redactie
Ontvang nieuws uit Hattem (politiek, sport, kunst en cultuur, samenleving en human-interest) voortaan in uw mailbox!
