Hattem heeft feest gevierd en dankzij het straattoneel weten we dat Hattem een brief kwijt is. Een stadsbrief waarin gestaan zou moeten hebben dat Hattem in 1299 haar stadsrechten kreeg. Moeten we ons als stadje bezorgd maken over ons bestaan? RTV Hattem belde met Gerard Libert, bedenker van het verhaal van de verloren brief en mede-acteur van het straattoneel op 21 september.
Geef Libert een vraag en er komt een smakelijk verhaal: ‘Volgens de overlevering wat we altijd geleerd hebben is, dat Hattem in 1299 stadsrechten kreeg van Graaf Reinoud I van Gelre. In 2022 is de Canon van Hattem uitgekomen en daarin staat dat in 1298 de stadsrechten zijn uitgegeven. Dus een jaar eerder, maar wij houden voor het feestje 1299 aan. Wij hebben het op 21 september bescheiden gevierd. Dankzij de spelersgroep van het straattoneel heeft Hattem opnieuw de brief verkregen, waarin bevestigd wordt dat we als stad terecht een stad mogen heten. Wij zijn de originele stadsrechtenbrief kwijt geraakt en daar zijn we niet uniek in. Het is zeker, dat we in 1473 de originele brief moesten opsturen. Alle steden in het Gelderse moesten hun stadsbrief sturen naar het hof van de Bourgondische vorst Karel de Stoute, de voorloper van Karel de V. Deze laatste had midden 16e eeuw een groot deel van het huidige Europa onder zijn beheer. Volgens overlevering is de brief niet meer goed teruggekomen of hebben we hem niet teruggekregen. Elburg, Harderwijk en Zutphen hebben in ieder geval de brief ook niet teruggekregen. Zutphen heeft wel een afschrift gemaakt, ook al was er geen boekdrukkunst of kopieeropaparaat. Kwestie van overpennen als soort van monnikenwerk. Vermoedelijk heeft het daarmee te maken dat de brief is verdwenen. Officieel kunnen we niet aantonen dat we een stadje zijn, maar alle graven en hertogen die later in Gelre aan de macht kwamen, moesten bevestigen dat de steden in hun ambtsgebied stadsrechten hebben. Al die mensen hebben bevestigd dat onder andere Hattem stadsrechten heeft.’
Ergens was de kennis er dus wel maar het papiertje niet…
‘Het zou kunnen dat de brief wel is teruggekomen, maar dat het bij een stadsbrand vernietigd is. In die tijd waren er veel stadsbranden en er was een belegering in 1528. Misschien is het toen gebeurd. We weten het niet zeker, maar ik geef de Bourgondiërs de schuld.
In het Voerman Stadsmuseum staat de oude schepenkist van Hattem. In zo’n kist werden alle belangrijke stukken bewaard en kan de brief gezeten hebben toen de brand uitbrak. Er moest op enig moment namelijk een nieuwe kist gemaakt worden, maar waarom weten we niet. Houtworm, papiervisjes of andere vreterij of schimmels?
Officieel meldde Hattem in 1534 aan de magistraten in Arnhem, daar vielen we als stadje onder, dat we de stadsrechtenbrief niet meer in ons bezit hadden.
1356 is het moment dat de dikke hertog Reinoud III bij zijn aantreden Hattems stadsrechten erkent/bevestigt.’
‘We zijn nog een andere belangrijke brief kwijt. De schenkingsbrief van ’t Veen, verkregen uit handen van Eleonora van Engeland, Vrouwe van Veluwe, weduwe van hertog Reinoud II. Waarschijnlijk heeft die ook ooit in de kist gelegen. Dat veen was niet het mooie ‘algemene veen’ gebied van nu, maar dat was groter. Het was de o.a. de huidige nieuwbouwwijk t Veen tot aan Wapenveld.’
Kunnen we na zaterdag 21 september met een gerust hart over 25 jaar Hattem 750 jaar stadsrechten vieren?
‘Ja hoor. Dat gaan we gewoon doen. We hebben een leuk document opgemaakt en daar heb ik stadsrechten in uitgeschreven. Een brief van perkamentpapier met veel lintjes en zegels. Op een ludieke wijze heeft Hattem zijn stadsrechten weer terug.’
Wat zijn uw plannen voor de komende jaren?
’We zijn van plan om volgend jaar een nieuw stuk straattoneel op te voeren. Hoe en wat, dat wordt later bekend. Het wordt wel weer een stuk uit de roerige geschiedenis van Hattem. Een tipje van de sluier? Waar het kasteel de Dikke Tinne is gebleven is bijvoorbeeld een grote vraag voor Hattemers, maar ook voor toeristen.’
’Ik mag graag schrijven, maar een goed regisseur moet het verhaal levend maken, en die zoeken we nog.’
