BDO Accountants heeft een landelijk onderzoek gedaan naar de financiële gezondheid van 342 gemeenten en presenteerde deze op 21 januari door middel van een persbericht. Voor Hattem was het schrikken, want met het rapportcijfer van een 1 lijkt ze onderaan de ranking van de 113 gemeenten met minder dan 25.000 inwoners te bungelen. Wat is er aan de hand? RTV Hattem heeft de gemeente en de politieke partijen om een reactie gevraagd.
Vertekend beeld
De gemeente reageerde vandaag. Wethouder Tjitske Siderius: ‘Hattem heeft inderdaad een grote financiële uitdaging. Het kabinetsbeleid met grote bezuinigingen op gemeenten helpt daar niet bij. Dit in combinatie met de kleinschaligheid van Hattem, maakt het een extra grote uitdaging. Tot op heden is het ons gelukt om belangrijke voorzieningen zoals het zwembad en de bibliotheek te behouden. We staan nu aan de vooravond van het maken van pijnlijke keuzes, waarbij wij ons met hart en ziel blijven inzetten voor onze prachtige stad en haar inwoners.’
Na de eerste publicatie van dit bericht om 16.00 uur, bleek dat een belangrijke post niet in het onderzoek was meegenomen, zo schreef de wethouder RTV Hattem om 18.00 uur: ‘In het rapport staat dat BDO alleen de primitieve begroting heeft meegenomen. En het bezuinigingspakket niet heeft meegenomen in de berekeningen. Hierdoor laat onze gemeentebegroting een min zien van een half miljoen in plaats van een min van tien miljoen (zoals geschetst door BDO). Het opgestelde lijstje laat helaas een vertekend beeld zien.’
Vandaar dat dit bericht is gerectificeerd. RTV Hattem heeft BDO om uitleg gevraagd.
Aan de politieke partijen is gevraagd voor vrijdag te reageren op het onderzoek. Het is nu al interessant om de door de verschillende fracties naar voren gebrachte inbreng tijdens de begrotingsbespreking in november te plaatsen naast wat BDO in haar rapport naar voren brengt.
Profetisch
‘Wanneer we kijken naar de financiële situatie van Hattem, dan is er meer aan de hand. Geen gemeente in de regio staat er zo beroerd voor als Hattem.’ Dit was destijds de reactie van de CDA-fractie op de begroting.
Helaas waren de woorden profetisch gezien de ranking. Ter vergelijk: Heerde krijgt van BDO een 8 en Zwolle een 9.
Teun Juk, fractievoorzitter CDA, zei verder: ‘Wij vroegen hoe Hattem het doet ten opzichte van andere gemeenten. U weet het niet.’
BDO Accountants heeft blijkbaar deze vraag gehoord en ook een andere opmerking van Juk: ‘Bezuinigen doe je met visie. En die visie ontbreekt.’ In haar aanbeveling schrijft BDO: ‘Begroten is het verdelen van schaarste en dus moeten gemeenten per definitie prioriteiten stellen. Daarom is het zinvol om eerst naar de inhoud te kijken en dan pas naar de financiën. (…) Neem niet langer klakkeloos de optelsom van doorgeschoven ambities, lopende projecten, nieuwe plannen en nieuwe wetgeving over. Laat de begroting aansluiten bij een duidelijke prioritering van ambities en opgaven. Kortom: bepaal eerst de agenda en kijk ook meteen of deze past bij de grenzen van de uitvoeringskracht van de gemeente.’
De VVD kaartte in november deze uitvoeringskracht ook al aan: ‘We moeten veel meer kijken wat haalbaar is. Onze ambities moeten in lijn zijn met de (interne) capaciteit die je hebt als gemeente. Stop dus met beleid maken als er geen geld en capaciteit voor is.’
BDO vandaag bij de NOS: ‘Gemeenten mogen ook echt goed naar hun eigen organisatie en keuzes kijken. Is nu alles wat je plant en doet nodig? (…) Je kunt niet als gemeente blijven wachten tot het Rijk over de brug komt. Dat gaat het niet oplossen.’
Stop met ‘klein bier’
In het novemberbetoog stelde fractievoorzitter Erik Kleinpenning ook de wijze van bezuinigen aan de orde: ‘We misten als VVD-fractie sowieso het grote plaatje in de voorgestelde ombuigingsplannen. Er zaten veel klein bier-voorstellen in. Paar duizend euro hier, paar duizend euro daar. Daar gaan we het te verwachten miljoenentekort in meerjarenperspectief niet mee oplossen.’
Ook BDO is kritisch op ‘klein bier’. Zij schrijf in haar aanbevelingen: ‘Gemeenten passen bij de ombuigingen die ze in de begroting presenteren veelvuldig de kaasschaafmethode toe, in combinatie met lastenverhogingen, financieel-technische maatregelen en taakstellingen. Dat zijn maatregelen met een kortetermijnfocus, ze leiden snel tot een financieel resultaat, wat in zekere zin gunstig is. Wat we nog weinig zien is een koppeling van keuzes aan een langere termijnvisie, bijvoorbeeld transformatie van dienstverlening of de wijze waarop deze is georganiseerd. De langere termijn is sowieso belangrijk om in het oog te houden, omdat bepaalde ombuigingen, zoals het verlengen van afschrijvingstermijnen, het versoberen van onderhoud of sociale en welzijnsvoorzieningen, nadelige (financiële) effecten kunnen hebben op termijn.’
Maart 2026
BDO kijkt ook vooruit en legt een relatie tussen de lokale financiële positie en de noodzakelijke ombuigingen en hoe die een rol gaan spelen in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026. Over de keuzes die na de verkiezingen gemaakt moeten worden schrijft ze: ‘Na de verkiezingen zullen nieuwgekozen raden en colleges voor keuzes staan: ze moeten nog besluiten nemen, de plannen van hun voorgangers uitvoeren, of juist herzien. Dit maakt de periode na 2026 direct uitdagend.’
Nalezen
De inbreng van alle fracties tijdens de begrotingsbespreking in november zijn terug te lezen op nieuwssite van RTV Hattem onder Nieuws>Bestuur en politiek.
