De motie Verbod op fossiele reclame in de openbare ruimte van D66 en PvdA/GL is tijdens de raadsvergadering van 13 oktober aangenomen, met steun van de ChristenUnie.
De partijen vinden, dat fossiele reclame, net als tabaksreclame, schadelijk is voor mens en milieu en daarom niet meer in de openbare ruimte thuishoort.
Erwin Kwakkel, fractievoorzitter D66, bracht het volgende in: ‘De discussie van vanavond lijkt op de rookdiscussie, ook toen was er een aantal partijen dat de kop boven het maaiveld wilde steken en er zal een aantal partijen bij dat wat conservatiever in de wedstrijd zaten. Nu kunnen wij ons niet meer voorstellen dat er wel rookreclames zijn en op den duur zullen wij ons ook niet meer voor kunnen stellen dat er fossiele reclames zijn.’
Vrijheid
‘Heel kort over het liberalisme (red.: na opmerking van VVD dat deze motie niet strookt met het liberalisme). Want ja, natuurlijk geloven wij in vrijheid. Maar vrijheid is niet dat alles mag. Vrijheid is volgens ons ook dat niemand de rekening betaald voor de keuzes van een ander. En dat is precies wat de reclame van fossiele reclame vandaag volgens ons wel doet.’
‘Wij zijn niet de enige gemeente die dit momenteel doet, er is zelfs een buurgemeente die hier grote stappen in heeft gezet. Wij sluiten ons dan ook vooral aan bij de gemeente Zwolle waardoor je eigenlijk een groot oppervlakte hebt waarbij je deze afspraken kan uitvoeren.’
Omgang met de aarde
‘Dan nog even over wat belangrijk is (red.: reactie op opmerking van HattemCentraal dat men zich wel met belangrijker dingen bezig zou willen houden). Wat mij betreft gaan wij over tot stemming maar ik wil toch nog wel even de onlangs overleden Jan Terlouw citeren “Onze omgang met de aarde? Het is veel erger dan wij vaak beseffen”. Ik denk dat dit een ontzettend belangrijk onderwerp is en ik zou de motie graag in stemming willen brengen.’
Signaal
Arend Palland, fractievoorzitter van de ChristenUnie dezelfde avond: ‘Het weren van fossiele reclame is geen symboolpolitiek, maar een concrete stap richting een duurzamere samenleving. Reclame beïnvloedt gedrag en keuzes van mensen, anders zouden bedrijven er geen miljoenen aan uitgeven. Door fossiele reclame te weren, geven we als gemeente een duidelijk signaal af over de richting die we op willen: een toekomst zonder fossiele afhankelijkheid. Net als bij het verbod op tabaksreclame draagt het bij aan bewustwording en het normaliseren van duurzaam gedrag. Bovendien sluit het aan bij het gemeentelijk beleid om klimaatverandering tegen te gaan en stimuleert het bedrijven om te investeren in duurzame alternatieven. Elke stap telt, en als gemeente hebben we de verantwoordelijkheid om te doen wat binnen onze mogelijkheden ligt.’
‘Voor de ChristenUnie is het daarom belangrijk dat we als gemeente serieus kijken naar de mogelijkheden om fossiele reclame te weren. We vragen de wethouder daarom vooral om dit goed uit te zoeken: wat zijn de kosten en hoe kunnen we de scope helder krijgen?
Tegelijkertijd realiseren we ons dat we hiermee in het rijtje komen van grote steden als Zwolle, Den Haag en Nijmegen. Dat vraagt om zorgvuldigheid en een aanpak die past bij Hattem. Daarom vragen we aan het college om dat mee te nemen in tempo en vorm waarop dit in Hattem vorm zou kunnen krijgen.’
Principes
Teun Juk, fractievoorzitter CDA, stelde de principiële vraag: ‘Hoever wil de gemeente gaan in het verbieden van reclame?’. Op dit moment laat de gemeente het reclamebeleid over aan commerciële bedrijven. Ook Hattem kan een poster krijgen van Second Love wat in Barneveld gebeurde (dit voorbeeld noemde Juk tijdens de vergadering)
De redactie vroeg Juk de volgende dag: ‘De motie van D66 en PvdA/GL stelt dat de motie bijdraagt aan een beter milieu en een gezonde toekomstige generatie. Het CDA stemde tegen. Wanneer wordt de grens voor het CDA bereikt van vrijheid van reclame-uitingen?’
Landelijke politiek
Juk: ‘De achtergrond van mijn betoog was dat de wetgever onzorgvuldig is geweest bij de grondwetsherziening van 1983 waardoor dit soort vragen over het verbieden van reclame-uitingen, dankzij een rechte uitspraak van de rechter, ook op het bordje van de gemeentepolitiek terecht kunnen komen. Wij vinden namelijk dat dit een zaak is voor de landelijke politiek. We gaan hiermee een hellend vlak op. Dat heb ik aan de hand van een aantal voorbeelden geprobeerd duidelijk te maken.’
‘Daarbij komt dat ik deze motie echt een voorbeeld van symboolpolitiek vindt. Wat los je hiermee op als dezelfde reclame-uitingen via radio, televisie en internet gewoon door kunnen gaan? Ik zie veel meer in voorlichting gericht op bewustwording en gedragsverandering. En als het dan verboden moet worden, dan moet dan door middel van landelijke wetgeving. Je krijgt anders de vreemdste discussies in een gemeenteraad, zoals bijvoorbeeld in november 2023 in de raad van Utrecht.’
Vrijheid van reclame-uitingen
‘Er is een zeker spanningsveld tussen de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid om reclame te maken. Het is lastig om te bepalen waar de grens van vrijheid van reclame-uitingen ligt. Je zou kunnen zeggen, als de politieke meerderheid vindt dat het kan, dan kan het. Soms moet de rechter eraan te pas komen om duidelijkheid te geven. Bepaalde reclames vind ik uit optiek van waarden en normen ongewenst. Vooral reclames die de geestelijke en/of fysieke gezondheid kunnen schaden. Denk aan reclames voor bijvoorbeeld online kansspelen, secondlove, roken, alcohol enzovoorts. Op een aantal punten is er inmiddels enige landelijke regelgeving. Ook daaruit blijkt dat de grens soms willekeurig is en niet eenduidig te bepalen.
Hoe dan ook, belangrijk is dat we ons ervan bewust moeten zijn dat reclame altijd probeert om ons tot iets te verleiden, of dat nou een vliegreis is, een goed doel of stemmen op een politieke partij. Gelukkig kunnen we in ons land nog op veel punten zelf een keuze maken!’
Het college gaat met de motie aan de slag al vond burgemeester Marleen Sanderse het een hele klus. De gemeente zit niet op voorhand te wachten op extra handhaving en eventuele juridische kwesties.
