We zitten op het terras maar vluchten even later naar binnen, verjaagd door flinke regen. De bui was aangekondigd als een met donder en bliksem. Een voorbode voor het interview met André Borst? Het verhaal van de fractievoorztter van Lijst Borst is niet mals. ‘Het móét hier en daar veranderen.’
Aanleiding is gesprek het rapport Adviezen werkgroep werkwijze raad vastgesteld alszijnde een richtlijn voor de toekomst om de samenwerking te bevorderen binnen de raad en tussen de raad en het college. De afgelopen weken sprak RTV Hattem al met Gina Guldenaar van HattemCentraal, Erwin Kwakkel van D66, Teun Juk van het CDA en vandaag dus met André Borst van Lijst Borst.
Was dit rapport nodig?
‘Er moet wel wat veranderen.’
Belooft het rapport u beterschap?
‘Het is een dynamisch document en dat biedt perspectief. We kunnen het er regelmatig met elkaar over hebben: hoe komen we tot een constructieve vergadering.’
Waarom is het niet gelukt zonder dat rapport?
‘Omdat men de afgelopen jaren blijkbaar heel veel regels heeft ingevoerd, en ik weet niet waarom. Daardoor is de manier van vergaderen een stuk minder spontaan en minder duidelijk geworden.’
Help me met een voorbeeld…
‘Het vijf minuten-termijn, die wordt zo strak gehanteerd. Als er naar aanleiding van een antwoord nóg een vraag gesteld moet worden, is er geen tijd meer. Dan is het wachten op de volgende vergadering. Zoiets moet je aanvoelen. Er moet ruimte zijn voor een goede discussie en niet te strak sturen op “tijd is tijd”. De vraag is nooit zo lang, maar het antwoord van de wethouder is vaak zo lang dat er geen tijd meer is voor een vervolgvraag.’
Voeren jullie wel een écht gesprek met elkaar?
‘De laatste vergadering voor de zomervakantie spraken we over de voorjaarsnota en de kadernota en Teun Juk was de voorzitter. Toen kwam iedereen prima aan het woord. Dat is ook wat het rapport voorstelt, eerst met elkaar in gesprek gaan en daarna pas naar de wethouder.’
Wat heeft het rapport u opgeleverd?
‘Nog niet alles. Ik vind dat wij nog niet zichtbaar genoeg zijn. Wat mij een doorn in het oog is, is dat de ene commissie beneden vergadert en de andere boven. Beneden heeft een camera voor rechtstreekse uitzendingen via RTV Hattem, boven wordt niet uitgezonden. Er wordt gezegd: dan moet daar ook moet een installatie komen. Waarom kun je niet op andere dagen vergaderen, zodat we altijd in de zaal met camera kunnen zitten? Je gaat toch niet twee zalen met camera neerzetten en die gebruik je alleen op de maandagavonden een keer in de vier weken, en voor de rest staat die leeg?! Krampachtig dat je niet met de vergaderdag kunt schuiven. Daarin kunnen we wel wat flexibeler worden.’
Volksvertegenwoordiger 24 uur a day
’Hoe we met elkaar samenwerken en dit soort zaken regelen, heeft ook te maken met de opvatting van de rol die we hebben als raadslid en volksvertegenwoordiger. Daar zouden we als raad verder op moeten doorpraten. We zijn volksvertegenwoordiger. Dat ben je altijd en je bent er altijd op aanspreekbaar. Ik loop vaak met de hond door de binnenstad en word elke dag wel aangesproken.
Toen we deze gemeenteraadsperiode begonnen, heeft niet iedereen beseft dat je continue raadslid bent. Dat je de informatie uit de bevolking moet ophalen en bereikbaar moet zijn. Je moet veel dichterbij zijn. We staan teveel op afstand.
Ik spreek veel mensen die het gevoel hebben dat de gemeenschap er is voor de gemeente en niet andersom, dat de gemeente er is voor de inwoners. Dat moet echt veranderen. Tijdens de tweedaagse voorafgaand een het vaststellen van het rapport werden wel de procedures besproken, maar de essentie van raadslid zijn, dat niet. Hoe kom je dichtbij de inwoners? Hoe hebben zij het gevoel dat we dichtbij staan?
Wíj́ moeten het beter doen. Afgelopen jaar gingen we één een keer als raad naar buiten. Maar contacthouden is een continu proces. Dát komt nog niet van binnenuit.’
Hoe ziet u het vervolg?
‘De intentie om meer met elkaar in gesprek te gaan, dat is vooral waar dit rapport over gaat. Hoe we de zaak organiseren, de relatie met de organisatie onderhouden, informatie uitwisselen (zijn de stukken helder genoeg of zijn ze te laat), daar staan aanbevelingen over in. Maar hóe je naar buiten gaat, dat is aan de partijen zelf. De intentie uitspreken is goed, maar dan moet je het ook uitvoeren. Hoe stel je je open?’
Wat is voor u de ideale werkwijze?
’De meeste mensen willen ons gewoon kunnen bereiken. Ik word gelukkig regelmatig gemaild. Of ik kom ze tegen of ze bellen me.’
Continuïteit
‘Vroeger wisten de inwoners bij welke ambtenaar ze terecht konden. Die mensen zijn er niet meer.’
In de Stentor van september 2023 zei u daarover: “Volgens mij is continuïteit het probleem. Als kleine gemeente is het heel moeilijk om ambtenaren aan je te binden. Het is ontzettend boeiend wat er hier gebeurt, maar qua beloning niet het meest interessant. En dan is er ook een hele nieuwe wethoudersploeg. Te veel kennis in het stadhuis gaat verloren.’’
‘Ik heb daar nog steeds zorgen over. Er gebeuren onbegrijpelijke dingen, waarbij ze en links en rechts niet van elkaar weten wat ze aan het doen zijn. In de ambtelijke organisatie zijn er nog maar twee leidinggevenden. Waar gebeurt de afstemming? De integraliteit? We missen die laag van leidinggevenden. Niet alleen om het werk af te stemmen, maar ook voor de inwoners als die vragen hebben. Men moet van elkaar weten wat er gebeurt.
Het groot aantal tijdelijk personeel zorgt sowieso niet voor continuïteit en bekwaamheid. Het klinkt negatief, maar de betrokkenheid is minder. Mensen worden ingehuurd, ze kennen de gemeenschap niet, ze zijn snel weer weg, en dan komt de volgende.
Neem het fietsplan voor de Kerkstraat, dat toch weer niet geldt voor de Kruisstraat, ondanks de flyers. Als raad willen we de grotere ideeën bespreken over hoe Hattem er op langere termijn uit moet komen te zien en dergelijke, maar als raad houden we ons bezig met dit soort kleine zaken.’
In het verleden bent u veertien jaar wethouder geweest. Zijn er verschillen in bestuursstijl?‘We hebben niet voor alles deskundigheid in huis. De onderwerpen zijn voor Hattem te groot. Denk aan de bestemmingsplanen, het stikstofdossier. Ga dan samenwerken met Oldebroek en Heerde bijvoorbeeld.
We hebben een kleine gemeente met een andere schaalverdeling van de betaalde krachten vergeleken met grote steden als Zwolle. Zij kunnen meer betalen voor hetzelfde werk. Dat zorgt ervoor dat nieuwe mensen vaak al snel weer verdwijnen naar een andere gemeente. Door de vele tijdelijke inhuurkrachten raakt er bovendien veel kennis verloren, zoals ik al zei, en dat maakt samenwerken er niet makkelijker op. Hoe kun je er weer een organisatie van maken die het met elkaar leuk heeft voor een langere tijd? Dat gevoel van het samen doen moeten we terug krijgen. Daarbij heb je ook wethouders nodig, die uit de gemeenschap komen en weten wat er speelt.’
‘Men staat nu verder af van de inwoners en van de ambtenaren. Ik liep bij hen binnen en zij bij mij.’
Verantwoordelijkheid
In een artikel in Binnenlands Bestuur staat dat wethouders stoppen om uitval te voorkomen. Dat de balans werk-politiek-privé zo wringt, dat het ten koste gaat van het persoonlijk welzijn. De uitknop is moeilijk te vinden, het verantwoordelijkheidsgevoel is erg groot en men wil benaderbaar zijn.
Borst splitste zich in september 2022 af van HattemCentraal en ging verder als Fractie Borst.
U bent een eenmansfractie, redt u het? Lukt het u om de uitknop te vinden?
‘Mijn grootste probleem is de commissies die tegelijkertijd vergaderen. Ik heb gekozen voor de commissie Ruimte & Duurzaamheid. Ik heb vertrouwen in het sociaal domein, dus bij de commissie Samenleving en Bestuur ben ik niet aanwezig. Ik kan de stukken lezen, ik heb mensen die meelezen en mensen die mij van informatie voorzien.
Het grootste probleem is, dat er in het verleden veel fouten zijn gemaakt. We zijn alleen maar bezig met het oplossen van zaken uit het verleden. Het bestemmingsplan Buitengebied, het bestemmingsplan de Bongerd… het zijn drama’s.
We zijn alleen maar bezig met het opruimen van oude zooi. Zonde van de tijd. Bij de Bongerd zijn we een jaar kwijt geraakt omdat men bij de opzet van het bestemmingsplan het verkeerde gasverbruik had gebruikt.’
Dat kan een energievreter zijn.
‘Aan irritatie. Dat zie je aan mij terug tijdens vergaderingen. Ik kan het niet verbloemen. En dan stel ik maar weer de vraag: Waarom gebeurt dit, jongens?’
Wat zijn voor u de speerpunten voor komend jaar?
‘Voorlopig kunnen we de ambities opbergen. We moeten de zaak financieel oplossen, alle projecten op hold zetten en heel goed kijken wat werkelijk nodig is. Alles wat overbodig is of niet meteen nodig, dat moeten we uitstellen. Ik vond het stadhuis sowieso al een onzalig plan. Verkeerd aangevlogen en de burgers zijn er niet bij betrokken. Dit kun je buiten toch niet uitleggen.’
Bedreiging
In de media lezen we dat burgers agressiever worden richting allerlei beroepsgroepen, maar zeker ook richting openbaar bestuur. In juli is er nog een Friese wethouder verhuisd wegens bedreiging. Het probleem dat functionarissen in het openbaar bestuur als wethouders, burgemeesters en ook raadsleden geïntimideerd en bedreigd worden, doet zich overal in Nederland voor. Volgens een onderzoek van twee jaar geleden heeft meer dan 60 procent van de wethouders al een keer te maken gehad met intimidatie en bedreigingen. Bij burgemeesters ligt dat percentage zelfs op 75 procent.
Hoe kunnen we als samenleving zorgen voor een gezond bestel bij zoveel bedreigingen?
‘Er moet altijd genoeg bescherming zijn. Daarnaast, als we goed blijven communiceren, kun je een heleboel kou uit de lucht halen. De mensen moeten weten dat ze bij de gemeenteraad terecht kunnen en goed geholpen worden. Je gaat uitleggen waarom je een besluit neemt. Daar mankeert het vaak aan. Om een democratisch besluit te nemen moet je eerst alle belangen kennen. Het besluit om twee scholen ineens op de oude ijsbaan te plaatsen lijkt een democratisch besluit, maar de buurt had niet de gelegenheid om voor haar hun belangen op te komen. Ik begrijp dat de buurt alsnog voor haar belang is opgekomen.’
Hoe houdt u contact?
‘Praten. Als er iets speelt, dan zoek ik de mensen op en praat met ze. Zaken moeten uit te leggen zijn, en dan bedoel ik objectief. Het bestemmingsplan Buitengebied is dat niet. Het hangt van willekeur aan elkaar.’
In de stukken op de website van de gemeente is te lezen, dat er aandacht gevraagd wordt voor ondermijning. Bij navraag door RTV Hattem gaf de afdeling Communicatie de volgende omschrijving van ondermijning: Het gaat bijvoorbeeld om illegale hennepteelt, drugshandel, zorgfraude, geld witwassen, mensenhandel, bedreiging/intimidatie en vastgoedfraude. Een belangrijk aspect van ondermijning is de vermenging van de onderwereld en de bovenwereld in onze eigen omgeving.
In december 2021 ging de auto van Borst in vlammen op. De dader is nooit gevonden.
Praten jullie onderling erover dat jullie werk of dat de democratie ondermijnd wordt?
‘De raad heeft een zodanige omvang dat we weten wat de achtergrond is van de ander. Op niemand kan door een ondermijnende partij zomaar invloed uitgeoefend worden. Maar hoe het binnen de organisatie is, daar heb ik geen zicht op. We hebben veel en vaak nieuwe mensen.
In het verleden is er wel eens gevraagd of we standaard een Bibob-onderzoek doen naar vastgoed? Nee, alleen de horeca wordt onderzocht. Ik vraag me af of dat terecht is. Je weet niet met wie je in zee gaat. Ook daar spelen grote belangen.
Op het moment dat het nodig is, moet er bescherming zijn. Dat moeten we uitstralen, zodat de mensen mee blijven doen. Als we gaan toegeven aan ondermijning gaat de democratie verloren.’
Wat zou u tegen de Hattemers willen zeggen?
‘Ik richt me nu al op het moment na de volgende verkiezingen. Er zou een nieuwe bestuurscultuur komen, met burgerparticipatie. Er is niets veranderd. Ik heb mijn hoop op de nieuwe periode gericht. Het moet en kan anders.
Hattemers moeten vooral de raadslieden opzoeken met ideeën en klachten, zodat de raad in positie komt en meer het initiatief kan nemen.
Je haalde Binnenlands Bestuur aan. Daar las ik over een rapport over het beter functioneren van de overheid. Het rapport is in drie kernwoorden samen te vatten: bekwaam, betrouwbaar en betrokken. Voor mij zijn er nog twee woorden: lokaal en dichtbij. Lokaal: je kan alleen maar werkelijk betrokken zijn als je uit Hattem komt en weet wat er speelt, maar ook als je goed weet wat je rol is als volksvertegenwoordiger: dichtbij de burger!’
Zondag 15 september interviewen we Jaap van Tiel, PvdA/GroenLinks. Op zaterdag 14 september is hij te gast in het radioprogramma Hattem Actueel. Om 11.30 uur praten we met hem over het nieuwe politieke jaar.
Noot redactie
Bibob staat voor ‘Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur’. Deze wet geeft overheidsinstanties (zoals een gemeente) de mogelijkheid om de achtergrond van bedrijven en personen met wie zij zakendoen, te screenen. Om dit te doen, voeren overheidsinstanties een Bibob-onderzoek uit. Het doel van een Bibob-onderzoek is het voorkomen dat de overheid onbewust criminaliteit faciliteert, door bijvoorbeeld het verlenen van een vergunning of het verstrekken van een subsidie aan een malafide ondernemer.
HattemNieuws
Ontvang nieuws uit Hattem (politiek, sport, kunst en cultuur, samenleving en human-interest) voortaan in uw mailbox!
