Naar Wapenveld fietsend, rook je vroeger de kruiden van Euroma, de specerijenfabriek. Inmiddels wordt er achter de monumentale gevel al een aantal jaren iets anders gebrouwen: bier. Toen we op de redactie hoorden dat er een bierbrouwer in Wapenveld staat, kwam de cameraman Gerhard van der Worp direct in actie. De afspraak die ik maakte moest verzet worden, maar op de warmste dag van het jaar had ik geen beter moment kunnen kiezen. Vanuit 35 graden buiten stapte ik de koele ruimte binnen van bierbrouwerij Brouwgilde Hulsbergen. Vierentwintig mannen en een vrouw komen elke maand bij elkaar om nieuwe bieren te proeven en recepten door te nemen. Een aantal keren per jaar brouwen ze op de grote brouwdagen eigen bier.
De ruimte is spiksplinterschoon, het is beslist geen mannenhuishouding (om er maar even een cliché in te gooien). Grote ketels zijn klaar voor de grote brouw, de kleine ketels zijn voor de leden die thuis geen gelegenheid hebben om bier te maken. Gilde-leden Klaas van der Hoek en Gerrit Grolleman vertellen bijna minutieus wat er allemaal komt kijken om bier te maken. Dat het begint bij hygiëne is direct duidelijk, maar dat je dit ambacht nooit moet uitvoeren in korte broek en op gympen, daar had ik niet bij stil gestaan. Honderdveertig liter opstoken en overgieten, de risico’s zijn enorm. De leden die tijdens het brouwen meekijken, kennen de spelregels. Zij staan ‘achter het muurtje’ in afwachting van het eindresultaat. Ze komen overal vandaan, van Hattem tot Epe, en hebben allerlei beroepen. Samen hebben ze één passie: een bier maken zoals die nog niet bestaat.
Frater-bier
Nederland kent inmiddels driehonderd kleine brouwers. In 1988 moest je voor een anders-dan-anders biertje de grens over naar België. Daar kwamen de bieren uit het klooster. Voor Nederlanders was het een drinksensatie. Het Belgische plezier waaide over naar Nederland, maar we doen de geschiedenis tekort als we zeggen dat bierdrinkend Nederland alles aan België te danken heeft.
In Wapenveld stond namelijk vanaf 1407 een klooster waar fraters, paters in opleiding, bier brouwden, Klooster Hulsbergen. In die tijd dronk men bier als water, omdat ‘onbewerkt’ water toen van mindere kwaliteit was. Bier werd tenminste een keer gekookt, en was daardoor gezonder. Voor de ingrediënten haalden de fraters kruiden van de akkers.
De recepten van de fraters zijn nooit meer boven water gekomen, maar daar hoeft niet echt om getreurd te worden, zo begrijp ik. Smaken veranderen. De huidige frater-bieren van Brouwgilde Hulsbergen zijn een knipoog naar toen waarvan iedereen weet: een fraterbiertje is een goed biertje.
Deze gilde uit Wapenveld is formeel brouwer, maar om bieren commercieel op de markt te brengen zijn administratieve verplichtingen noodzakelijk. Daarvoor is de Wapenveldse brouwer te klein. Ze heeft een andere brouwerij de opdracht gegeven om twee bieren officieel te brouwen. De Frater Blond en de Frater Tripel 10 zijn nu al op verschillende plekken te koop, bijvoorbeeld in de boerderijwinkel van de Wapenveldse molen De Vlijt, en hopelijk binnenkort ook in een aantal restaurants. De brouwers gaan nog twee bieren op de markt brengen, de dubbel en de kwart-dubbel.
Eigen recept
Frater Blond heeft onlangs een prijs gewonnen. Tijdens de nationale kampioenschappen bierbrouwen, waar vijfhonderdvijftig bieren werden ingebracht door allemaal hobby-brouwers, kreeg Frater Blond de tiende positie. Het biertje staat op naam van een van de leden, Jeroen Vos. Op een gilde-avond kozen de leden zijn recept om gebrouwd te worden. Niet dat de anderen toen afhaakten, integendeel. De dinsdag dat men samenkomt heet niet voor niets dolle dinsdag en de leus waarmee ze samenkomen is ‘bier brengt ons samen, bier blijft ons boeien’. De ‘fraters van deze tijd’ maken bier met een verhaal, ontstaan na samen heel serieus bedenken, brouwen, keuren, doorontwikkelen, proeven, afkeuren en weer door gaan.
Binnen kijken
Als de grote deuren open staan, komen vakantiegangers binnen, maar ook mensen uit de omgeving weten de weg te vinden om het plaatselijk biertje mee naar huis te nemen.
Op maandag 13 september is het Open Monumentendag. Vanuit de molen De Vlijt, die dan meedoet, lopen de nieuwsgierigen ook even naar het gilde, is de verwachting.
Er komen ook groepen voor een bierproeverij. Het Heerdense college van B&W heeft er al een gehad, evenals een aantal organisaties en ondernemers uit de omgeving. Zo langzamerhand is de geur van Euroma vergeten. Daarvoor is de smaak van Hulsbergen in de plaats gekomen. En dan bedoelen we die van anno 2025.
De reportage van RTV Hattem-tv:
