Aan de rand van Hattem woont Teun Juk, fractievoorzitter van het CDA. Met hem praat ik over wat Hattem nodig heeft om de toekomst het hoofd te bieden. Aanleiding is het rapport Adviezen werkgroep werkwijze raad. Afgelopen week sprak RTV Hattem al met Gina Guldenaar van HattemCentraal, Erwin Kwakkel van D66.
Juk: ‘Het rapport Adviezen werkgroep werkwijze raad is voor mij en de raad een spiegel: wat gaat goed, wat kan beter en wat moet anders. Je moet voor zoiets tijd maken. Het is altijd goed om periodiek de peilstok in een organisatie te steken: waar staan we nu? Dit is niet iets specifieks voor de politiek. Alleen je ziet niet zo vaak dat de politiek dat doet. Het is positief, dat wij in Hattem de handschoen hebben opgepakt, dat we in Hattem naar onze werkwijze zijn gaan kijken.’
‘De politiek is heel vaak druk met zichzelf en met de dingen van de dag. Als er iets gebeurt, wordt er een adviseur ingevlogen. Je kunt beter uitgaan van je eigen kracht en het met elkaar doen.’
Hoe is dit rapport ontstaan?
‘Na de verkiezingen hebben we als raad een hele moeilijke start gehad. Dat heeft iets gedaan. Ook in de verhoudingen onderling. Vorig jaar rond de zomer hebben we gezegd: laten we om tafel gaan zitten om onze samenwerking te normaliseren, zodat we op een goede wijze verder kunnen gaan.
Daarnaast stond het in het profiel van de nieuwe burgemeester toentertijd, dat de raad meer in debat wilde met zichzelf en minder met het college. Bij de komst van burgemeester Marleen Sanderse in 2020 was dit dus ook een opdracht voor haar.’
Bespreken en besluiten
‘De raad neemt een besluit en niet het college. Je probeert dit met een debatcultuur te veranderen en dat betekent dat je eerst met elkaar in gesprek gaat en niet direct alles afvuurt op een wethouder.
Tijdens de laatste raadsvergadering in juli zijn we anders dan anders met elkaar in debat gegaan. De wethouder kwam pas in de derde termijn aan bod nadat de raad met elkaar had gesproken.’
‘Bij een voorstel vanuit het college wordt er eerst tijdens de commissievergadering over gesproken en daarna tijdens de gemeenteraadsvergadering. De commissievergadering is bedoeld als voorbereiding op de raadsvergadering. Het politieke gesprek verschuift steeds meer naar de commissievergadering. De sfeer is daar ook anders. In de raadsvergadering is het wat formeler. In de commissievergadering heb je meer ruimte om het goede gesprek te voeren. Ook inwoners hebben daar ruimte om mee te praten. Als het goed is, heb je het hele onderwerp door geëxerceerd in de commissie. De besluitvorming vindt dan in de raad plaats’, aldus de fractievoorzitter.
Open en flexibel
‘Goede politiek is voor mij dat je op grond van goede argumenten ook van standpunt moet durven te veranderen. Ook hoeft je niet altijd vooraf een standpunt te hebben. Het begint met luisteren. Een mooi voorbeeld in het afgelopen jaar is het woonprogramma. De raad heeft flink meegedacht en het voorstel met een positieve intentie teruggegeven aan het college. Het college is vervolgens aan de slag gegaan en in de commissie met een nieuw voorstel teruggekomen.
Dit vraagt ook van college en ambtenaren een open houding en meer flexibiliteit in hun eigen houding.
De andere werkwijze is nodig, wil je het politieke werk doorontwikkelen naar de tijd van nu. Als je kijkt wat in de wereld gebeurt, dan gaat dat aan Hattem niet voorbij. Tien jaar geleden was alles heel duidelijk. Toen waren er vijf politieke partijen, nu zijn dat er zeven. Almelo heeft er achttien, allemaal kleine partijtjes, dat doet iets met de dynamiek in de raad.
Kijk naar de verkiezingsuitslagen landelijk. De verscheidenheid binnen het electoraat is groot. De burgers zijn veranderd. Ook in Hattem zie je de mondige burger, maar ook de ik-gerichte burger (het mag wel, maar niet in mijn achtertuin). Natuurlijk, de gemeente maakt fouten, maar het is ook accepteren dat we met elkaar in een kleine ruimte wonen en dat er ingeschikt moet worden. Dat is niet altijd leuk, maar zowel politiek als burgers hebben een afweging te maken: algemeen belang en individuele belang. De gemeenteraad zit er voor alle Hattemers, dus voor het algemeen maatschappelijk belang.’
Mopperen en meedoen
Landelijk voelde een groep burgers zich niet gehoord, speelde of speelt dat ook in Hattem?
‘De opkomst van lokale partijen is een afspiegeling van wat er landelijk gebeurt.’
Worden er op dit moment mensen niet gehoord?
‘Er zijn altijd mensen die zich niet gehoord voelen. Tegen die mensen zeggen we: Doe mee, wordt lid van een politieke partij. Ga niet op afstand roepen of in jezelf mopperen, maar neem actief deel en probeer invloed uit te oefenen.’
Wat hebben jullie nog te doen om de burger te bereiken?
‘We hebben een democratie en een gekozen volksvertegenwoordiging. Als ik de opkomst tijdens de verkiezingen in Hattem zie, dan voelen veel mensen zich nog betrokken bij bestuur en politiek. Alleen, het is een andere tijd. Het aantal mensen dat bereid is voor langere tijd verantwoordelijkheid te dragen, of het nou gaat om politiek, de voetbalclub of de kerk, dat neemt af. Mensen willen vaak wel een klus doen, zich inzetten voor een korte periode, maar zich binden aan een organisatie of vereniging, dat vinden sommigen heel lastig.’
Hoe kunt u de mensen toch betrekken?
‘Er zit veel deskundigheid en betrokkenheid in de samenleving. Op een verjaardagsfeestje heeft iedereen ideeën. De uitdaging moet zijn om die ideeën op te halen, maar ook het goede gesprek met elkaar te voeren. Bijvoorbeeld, als je op een locatie tien woningen voor statushouders moet neerzitten, krijg je meestal de reactie: ja, maar niet bij mij. Ik daag ze uit: waar dan wel? Denk met ons mee. Je weet dat we met z’n allen een verantwoordelijkheid hebben om deze mensen te huisvesten. Sterker nog, we hebben een verantwoordelijkheid alle Hattemers die een plek nodig hebben om wonen. Ook de starters moeten toch een plekje hebben? Dat kost nu eenmaal ruimte. En ruimte is schaars’.
Heeft de CDA-fractie plannen hoe ze de ideeën kan ophalen?
‘Tijdens de afgelopen ledenvergadering van het CDA hebben we het daarover gehad. Ik kom even terug op de werkwijze van de raad… Dat zou de raad collectief kunnen doen. Met zeven partijen kun je los van elkaar langs de instellingen en verenigingen gaan, maar je kunt ook met elkaar gaan en uitstralen: We komen samen en we luisteren. Meer samen doen om de raad als volks vertegenwoordigend orgaan veel beter te positioneren. We zitten er niet voor onszelf, maar voor de inwoners van Hattem. Dit idee vraagt nog uitwerking.’
Verwend en dankbaar
‘De raad moet zichtbaarder zijn als orgaan in de samenleving. Maar er gaan in Hattem ook heel veel dingen goed. We zijn af en toe het verwende volk van Hattem of van Nederland. Kijk je naar de scorelijstjes, we leven hier in een hele fijne gemeente. Heel veel mensen hebben het goed. Goede zorgvoorzieningen en een prima sociaal vangnet. Ga je verder naar het oosten van Europa, dan zie je dat het heel anders is. Of zoals bij mijn schoonzus in Afrika, dat is een heel andere situatie. We mogen best meer waarderen met wat we hebben.
Overstijgend naar Nederland kijkend… dan mogen we toch blij en dankbaar zijn met z’n allen. Dat besef mis ik wel eens. We kunnen ons over kleine dingen druk maken. Het is goed om even te relativeren.’
Kijkend naar de raad, dan kom je gauw in de sfeer van reageren op wat niet goed gaat of anders moet. Benoemt u ook de goede dingen?
‘Ik ben gewend van visie naar resultaat te gaan, dan gaat het veel beter. Als we een duidelijk verhaal hebben over de opdracht om de komende tien jaar statushouders te huisvesten of in het algemeen over huisvesting, dan werkt dat beter. Ga met elkaar in gesprek en heb een heldere koers. Laat het niet over aan de markt.’
Meer vanuit het verhaal dan koersen op incidenten…?
‘Inderdaad. Anders roep je gedoe op je af. Dan heb je incidentenpolitiek. Denk na over hoe we betaalbaar kunnen bouwen? Het kan nog steeds voor € 250.000. Dat vraagt visie en daadkracht. Ga niet bouwen voor alleen maar vier ton of hoger. Nu zie je een verloren generatie van jongeren die geen huis kunnen krijgen. In de Open Poort een paar maanden geleden zaten zeventig mensen, oudere Hattemers die allemaal andere huisvesting willen. Dat kun je niet aan de ontwikkelaar overlaten. Die bouwt voor zijn portemonnee. Daar moet je politiek op sturen…’
Urgent en verschillend
Waarom is het nog niet zover, werken vanuit een idee, een visie?
‘Er is verschil van opvatting in Hattem. D66 en de fractie Borst hebben dezelfde opvatting als wij, naast inbreiding ook uitbreiding. Andere partijen zijn nog niet zover. In Hattem schakelen we te laat. Kijk je wat er komt in’t Veen en de grote plannen Hof van Blom en de Bongerd, dan is dat mooi. Zorgwoningen zijn belangrijk. Maar wat in de plannen ontbreekt, zijn de jongeren. Ik mis voldoende starterswoningen voor jonge stelletjes. We bouwen veel, maar te weinig voor onze eigen jongeren. Leuk, die appartementen in ’t Veen. Maar als je een gezin wilt, dan heb je twee of drie slaapkamers nodig!’
Het komend jaar moet het huishoudboekje op orde gebracht worden en blijven… Hoe verhoudt zich dat tot incidentenpolitiek?
‘Je moet de goede koers gaan uitzetten. Doe je dat niet, dan stroop je op, dan span je het paard achter de wagen. Dus van visie naar beleid. En dat betekent dat we de begroting in meerjarenperspectief sluitend moeten maken en niet alleen voor 2025.
Een ander voorbeeld. In de toekomst moeten minder mensen meer mensen onderhouden… Nu is het al zo, dat bij een probleemsituatie ouderen soms eerst naar Elburg en Wezep moeten. Het is goed dat er seniorenwoningen komen bij de Hof van Blom en de Bongerd, maar we hebben ook te letten op de zorgstructuur. Er moet voldoende zorgcapaciteit zijn.’
Hoe voorkomt u dat de agenda na de start van het politieke jaar volloopt met incidenten en dat het gesprek niet wordt gevoerd?
‘We zijn al een tijdje bezig. We hebben inmiddels wel het woonprogramma vastgesteld, maar er moet meer urgentie op de uitvoering. Ik blijf zeggen: gemeente, maak beleid op actieve grondpolitiek. Op dit punt is het nog draagvlak onvoldoende.’
Nemen jullie voldoende tijd om dit soort onderwerpen grondig door te spreken?
‘Er ligt veel op het bordje van de raad. Wat voor mij de hoogste prioriteit heeft en waar het college mee aan de slag moet, is naast het op orde brengen van de financiën het wonen. Bouwen in combinatie met zorg… We kunnen uren bomen over bomen, hoe belangrijk ook voor de belanghebbenden, maar dat is voor mij veel minder belangrijk. Daarom heb ik tijdens de laatste begrotingsbespreking een heel verhaal over huisvesting gehouden om de raad en ook de burger mee te nemen. Hoe houd je met elkaar een leefbare samenleving? Hoe houd je de menging van wijken? Mijn straat vind ik een mooi voorbeeld. Huur en koop staan door elkaar. Van vrijstaand tot rijtjeswoning. Er wonen vogels van verschillende pluimage: een gepensioneerde, iemand uit het onderwijs, het bedrijfsleven enzovoorts. Zo hoor je te bouwen. Dat is een andere manier van bouwen dan men nu gewend is. Men is gewend om in ‘plukken’ te bouwen, dezelfde type huizen bij elkaar. In de wijk ’t Veen gaat het de goede kant op. De goedkopere starterswoningen en duurdere woningen staan samen in een rij. Het mooiste zou zijn om daar ook huurwoningen tussen te zetten een geen losse plukken huurwoningen.’
‘Toen ik hier in 1990 kwam wonen, ontdekte ik dat Hattem een stad is of was voor veertigplus. Kinderspeeltuintjes waren een restpost. De nieuwe wijk Assenrade heeft gelukkig een prachtige kinderboerderij, maar waar moeten de pubers voetballen? In ’t Veen liggen mooie wadi’s voor wateropvang. Maar waar kunnen de kindjes spelen? Ik zie het nog niet. Dit betekent meer aandacht voor de leefbaarheid.’
Draaglast en draagkracht
Wat zijn uw keuzes?
‘Hattem heeft net als andere gemeenten een forse financiële uitdaging. Dat wordt niet gemakkelijk. We moeten 2,5 miljoen bezuinigen. Dat gaan de mensen van Hattem merken. Het wordt een hele toer om het voorzieningenniveau te houden zoals het is.’
Hoe wilt u de burgers meenemen dat we hier als stad een uitdaging hebben?
‘Vertellen en mensen laten meedenken. Mensen die ideeën hebben, ik hoor ze graag, maar leg ook uit waar je als raad en gemeente met de rug tegen de muur staat. Bezuinigen vindt niemand leuk. Wij worden hiermee geconfronteerd. De oorzaak is het vorige en het huidige kabinet. Al jaren merk ik dat de aandacht van de landelijke politiek niet bij de plaatselijke politiek ligt, terwijl hier de basis van de democratie wordt gevormd.’
En dan heb je het ermee te doen…?
‘Inderdaad… Als je moet snijden in allerlei voorzieningen zal het uiteindelijk de problemen in de samenleving vergroten. Denk aan wat er kán gebeuren: het openbaar groen wordt amper meer onderhouden, het zwembad moet sluiten, de bibliotheek nauwelijks nog open, het onderhoud van de begraafplaats kan niet meer zoals we gewend zijn… Dan wordt de leefbaarheid aangetast en dat doet iets met mensen. Bepaalde aspecten hebben hun invloed op geestelijke, sociaal-emotionele en lichamelijke gezondheid. Bij de bieb raakt het de educatie, het zwembad is belangrijk voor de veiligheid van kinderen, maar ook voor de gezondheid van ons allemaal. Juist daarom is bezuinigen niet gemakkelijk.’
‘Misschien moeten we een eigen draagkracht gaan invoeren bij WMO, zodat de sterkste schouders de meeste lasten mogen dragen. Dat vind ik eerlijk. Huishoudelijke hulp betaalden we vroeger zelf. Iemand die weinig inkomen geeft, moet je helpen. Iemand die het zelf kan betalen, dat betaal je dan toch zelf. We zijn toch gekke Henkie niet… Ik wil hiermee zeggen, soms veranderen inzichten in de tijd. Wat we eerst goed vonden, vinden we nu niet meer vanzelfsprekend.
Als je jong bent, hebt je kosten voor je kind. Ben je oud, dan heb je kosten vanwege de leeftijd. Houd daar rekening mee.’
‘Maar nogmaals, we hebben het objectief beschouwd heel goed in Hattem. Natuurlijk zijn er mensen die het financieel, sociaal-emotioneel moeilijk hebben, die tobben met hun gezondheid… Belangrijk is dat we moeten omzien naar elkaar. Gelukkig hebben we dat nog in Hattem en dat moet je zo zien te houden.’
Zondag 8 september interviewen we André Borst van Lijst Borst.
HattemNieuws
Ontvang nieuws uit Hattem (politiek, sport, kunst en cultuur, samenleving en human-interest) voortaan in uw mailbox!
