In april 1945 arriveerden de eerste Canadezen, de Canadian Scottish Regiment (CSR), in Hattem. Het beeld van de drie Canadezen in Hattem is een symbolisch moment van de bevrijding van de stad en een blijvende herinnering aan de moed en de vastberadenheid van de bevrijders.
Lokale bewoners vertelden de soldaten dat de vijandelijke posities in de stad zwak bezet waren. Dit leidde ertoe dat een peloton onder leiding van luitenant Martin G. van Santvoord, samen met twee politiemannen en vier verzetsstrijders, de stad binnenging. Ze staken de IJssel over in een boot, maar zodra vijandelijk vuur werd ontvangen, trok de groep zich terug. De volgende dag, op 17 april, stak sergeant John E. Dodd samen met twee andere Canadezen, Pte William T. Brown en een onbekende derde soldaat, opnieuw de IJssel over.
In Hattem ontdekte Dodd dat de Duitsers inmiddels waren vertrokken. Dankzij deze actie wordt de bevrijding van Hattem elk jaar op 18 april gevierd. Het was de dag dat de Canadese troepen de stad bevrijdden, hoewel de eerste oversteek al op 17 april plaatsvond. Luitenant Van Santvoord, die het peloton leidde, zou enkele dagen later, op 22 april, in Wagenborgen bij Delfzijl sneuvelen. Hij werd begraven op de Canadese begraafplaats in Holten.
De eerste ooggetuigen
Een ooggetuige, Dirk Jan van de Berg, herinnert zich hoe de Canadezen langs zijn huis op de Gelderse Dijk kwamen, vlakbij de oude Hendrikjesweg. Hij en zijn ouders, die toen geen Engels spraken, zagen de soldaten waarschijnlijk als eersten de stad binnenkomen. Volgens Van de Berg wisten de soldaten al dat de Duitsers vertrokken waren, wat hen in staat stelde met slechts drie man op patrouille te gaan.
Iconische foto
De van de drie Canadezen, gemaakt door meester A.J. Westrik van de Van Heemstraschool, toont de soldaten op de Gelderse Dijk, vlakbij de oprit van de oude Hendrikjesweg. Deze foto wordt bewaard door de dochter van Westrik, Toos Westrik, die de originele negatieven heeft.
Tekst: Henri van de Vosse
